مقاله 1:علل بی حجابی یا بد حجابی:


1- نا آ گاهی:

 

 

ممکن است شخصی که دچار این انحراف شده است، از احکام پوشش و حجاب در اسلام، و تأکید فراوان بر آن و یا از آثار سوء و شوم ترک آن در دنیا، و عذاب شدید آن در آخرت مطلع نباشد. 
2- تعلیم و تربیت نادرست:

 

 

در بعضی از خانواده ها بر اثر نادرست بودن تعلیم و تربیت، بی حجابی و بد حجابی را بد نمی دانند.    

 

 

و فقط هنگام نماز، با چادر نماز می خوانن، و در روز جمعه تا جلوی در مسجد بی حجاب می آیند و از آنجا به بعد چادری که همراهشان آوردند، می پوشند 

و این عمل براشون کاملا طبیعی است. 

3- ضعف اعتقادی و ایمانی:‌

 

 

هرگاه هواها و هوسها و تجمل خواهی های نا بجا بر کسی غلبه کند، دچار انحراف شده، 

و دستور های خداوند متعال را به خاطر ضعف ایمان و اعتقاد زیر پا می گذارد. 

4- برداشت غلط از آزادی:

 

 

تفسیر غلطی که از آزادی در جوامع دیگر پیدا شد، و پدیده بی حجابی یا بد حجابی را بر زن تحمیل کرد، آن بود که انسان، 

فقط در بعد زندگی مادی خلاصه می شود، 

و باید از همه تمایلاتش بهره بگیرد و از تمامی میدانهایی که برای تمایلات او باز شده کاملا استفاده کند. 

نتیجه این تفسیر غلط آن شد که به مرد آزادی کامل داد، و زن در خدمت آزادی مرد قرار گرفت به عبارت دیگه بی حجابی را بر زن تحمیل کرد تا باسلب شخصیت زن، 

به قیمت از دست رفتن ارزشهای انسانی او، به عنوان یک وسیله آزادی، در اختیار مرد قرار گرفت.

 

 

گرفته شده از سایت : www.eideha.com

 

 

 

 

 

---------پویشی در زمینه های بی حجابی---------------

 

 

انسان در ذات خود موجودی دو بعدی:«الهی، شیطانی» یا «انسانی، حیوانی» است. در صورت تلاش و تحقیق و fرنامه ریزی صحیح،در جهت انسانیت و فطرت وسرشت الهی و گرنه درمسیر حیوانیت وخواسته های نفسانی و شیطانی حرکت خواهد کرد. 
آفرینش آدمی به گونه ای است که همچون تمامی سیستم های مجهز و پیچیده ، بدون پیروی از برنامه ها و دستورالعمل های مندرج در کاتالوگ های مربوط نمی تواند به طور سالم و هدفمند به حیات و بقای خود ادامه دهد. 
استفاده ی مطلوب و مفید از یک دستگاه ساخته ی دست بشر که به مراتب ساده تر از سیستم پیچیده ی روح و جسم آدمی است، محتاج بهره گیری از دفترچه های ویژه ای است که سازندگان آن دستگاه در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهند. 
براساس این اصل علمی و تجربی که مورد تأیید و تأکید منابع وحیانی و قرآنی نیز می باشد، آفریننده و خالق انسان نیز به منظور قرار گرفتن او در فرآیند تعالی و تکامل دستورالعمل ها و احکام جامع و کاملی را توسط حاملان وحی بر بشر نازل فرموده تا ضمن پیشگیری از به هدر رفتن انرژی و توانایی های جسمی و روحی انسان ابزار و شیوه های دستیابی به مراتب والا و بالای انسانی، الهی را به وی یادآور شود. 
به رغم گرایش های فطری و الهی و نیز انزال کتب و ارسال رسل برای هدایت و سعادت بشر، لیکن بنا به دلایل و عللی که در این نوشتار به عمده ترین آن ها اشاره خواهد شد انسان در بسیاری موارد در دام و دامن شیطان گرفتار شده و دچار بیماری ها و آسیب های روحی، روانی و اخلاقی می شود. 
پرداختن به انحرافات و آسیب های مذکور همواره توجه پژوهشگران و محققان دینی و غیر دینی را به خود جلب نموده و کتاب ها و مقالات و آثار متعددی تدوین، تنظیم و به مخاطبان ارایه گردیده است. 
دراینجا به دور از کلی گویی های رایج و تجزیه و تحلیل های خاصه مقالات و آثار تحقیقات و پژوهش های مفصل سعی شده است،تنها ریشه یابی و ارایه راهکارهای عملی درمورد یکی ازناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی و فرهنگی که مدت هاست مردم مسلمان و دلسوز و متفکران فرهنگی و اجتماعی کشورمان را رنج می دهد (یعنی بدحجابی)را موردبحث قرار داده و متنی آموزشی مبتنی بر رویکرد جامعه شناختی و آموزه های وحیانی به علاقه مندان ارایه شود.
این نوشتار در دو بخش کلی تنظیم و ارائه می گردد: 
1. بخش اول: به ریشه ها و علل عمده ی گسترش بدحجابی و شکسته شدن قبح آن در بین لایه هایی از افراد جامعه می پردازد. 
2.بخش دوم: پس ازبازشناسی ریشه ها،راههای برون رفت از معضل مذکوررا موردبحث قرار میگیرد. ذیلا ًبه منظور تسهیل در تفهیم و انتقال مطالب، عوامل عمده ی گسترش بدحجابی را در دو بخش عوامل داخلی و بیرونی تنظیم و تبیین می کنیم. 
امّا بجاست قبل از ورود به بحث اصلی مفاهیم و واژه های مورد تأکید، تعریف و تبیین شوند. 
تعریف بدحجابی باتوجه به تعریف حجاب به عنوان یکی از اصول و ارزش های اسلامی و انسانی و تعیین حدود و چارچوب آن در منابع قرآنی و اسلامی مفهوم بدحجابی نیز به روشنی مشخص خواهد شد. 
منظور ازحجاب،همان پوشش اسلامی به معنای پوشانیدن تمامی بدن و برجستگی های آن به جز گردی صورت و دست ها از مچ به پایین، توأم با رفتار و گفتاری است که منجر به خودنمایی و جلب نظر نامحرم نگردد. 
بنابراین پوشش اسلامی می بایست دو مشخصه ی بارز داشته باشد: 
1. حدود شرعی مذکور (در رساله های علمیه) لحاظ شده است. 
2. باخودنمایی و جلب نظر و نگاه نامحرم همراه نباشد. 
براساس این تعریف از حجاب، مفهوم بدحجابی و مصادیق آن روشن تر می شود. به عبارتی دقیق تر استفاده از لباس هاو تن پوش های تنگ و کوتاه،با رنگ ها، نوشته ها و نقش های محرّک و آرایش های غلیظ و افراطی که اغلب باگفتار و رفتار تحریک آمیز همراه می باشد و نیز بعضاً استفاده از چادرهای نازک و بدن نما در برابر نامحرم از مصادیق بدحجابی به شمار می آیند. 
واژه ی بدحجاب، در سال های بعد از پیروزی انقلاب طرح و تکرار شده است.تا قبل از پیروزی انقلاب در برابر واژه ی با حجاب از عبارت بی حجاب استفاده می شد. کسانی بی حجاب تلقّی می شدند که از روسری و یا چادر برای پوشاندن حتی بخشی ازموهای سراستفاده نمی کردندو نیز ازلباس های کوتاه وبدن نما به عنوان پوشش استفاده می کردند..
بعداز پیروزی انقلاب اسلامی اکثریت بانوان به استفاده از حجاب و پوشش اسلامی روی آوردندواقلیتی نیز ضمن استفاده از روسری وتن پوش هاوحتی چادر،حدود شرعی پوشش و رفتارو گفتار با نامحرم را رعایت نمی کردند. این معضل و ناهنجاری (در پوشش)درسال های اخیر بنا به دلایلی رو به گسترش بیشتری نهاده و به عنوان یک تهدید برای تحکیم خانواده ها و امنیت فرهنگی و اخلاقی جامعه مورد توجه و تأکید مراجع ذی ربط قرار گرفته است. 
تعریف فرهنگ (culture) 
در اینجا بجاست برای قرارگرفتن بحث حجاب و بدحجابی درذیل مباحث مربوط به حوزه فرهنگ و تکرار این عبارت در متن مطالب، تعریفی اجمالی از این واژه را به جهت روشن تر شدن فرآیند بحث مرور و مورد توجه قرار دهیم: 
فرهنگ، برگردان واژه ی کولتور فرانسوی و کالچر انگلیسی است. این عبارت در اصل به معنی کشت و کار، آباد کردن،کاشتن زمین و بارور ساختن بود که به تدریج در ادبیات و علوم انسانی راه یافت و در قرن هجدهم میلادی نویسندگان آن رابه معنی پرورش روانی ومعنوی به کار بردند.به مرور ازطریق تمثیل برای تشخیص پیشرفت فکری و اجتماعی به طور عام مورد استفاده قرار گرفت. 
بعضی از دانشمندان علوم اجتماعی، فرهنگ را شامل دو بخش می دانند: 
1. فرهنگ مادی. 
2. فرهنگ غیر مادی. 

 

 

 

فرهنگ مادی عبارت از آن قسمت از فرهنگ است که قابل لمس و ارزیابی و مقایسه می باشد. یعنی آن بخش ازعناصر فرهنگی رادربرمی گیردکه جنبه ی کمّی دارد،ماننداشیاءمادی،ابزار کار و وسایل صنعتی، کشاورزی، عکاسی،موسیقی، آموزشی، لوازم خانه، لباس، کیف، مسکن و ... گاهی این بعد از فرهنگ را معادل با واژه ی تمدن دانسته اند. 
فرهنگ غیر مادی یا معنوی نیز شامل موضوعات کیفی و غیر کمی و غیر قابل لمس می باشد مثل آداب و رسوم، باورها، اخلاقیات، آموزش و پرورش، آثار ادبی و هنری؛ بنابراین در مجموع داشته های افراد یک سرزمین اعم از داشته های فکری، علمی و عملی و عینی را فرهنگ مردم آن سرزمین می خوانند. 
هر جامعه و ملتی با توجه به پیشینه ی تاریخی و ملی و مذهبی خود از فرهنگ خاصی برخوردار است. طرز رفتار، گفتار، پوشش، آداب معاشرت، عبارات و واژه های مورد استفاده ی نوشتار از مبانی و مواضع فرهنگ آن ملت سرچشمه می گیرد. 
کارکردهای فرهنگ 
1. فرهنگ، وجه تمایز انسان و حیوان می باشد به طوری که اگر انسان فاقد فرهنگ بود با حیوان هیچ تفاوتی نداشت. 
2. فرهنگ عامل انسجام و یگانگی جامعه است. 
3. فرهنگ عاملی جهت تمایز یک جامعه از جوامع دیگر است. 
4. فرهنگ عامل نظم و کنترل اجتماعی (بدون نیاز به دستگاه ها و اهرم های قهری) در جامعه است. 
5. فرهنگ عامل همکاری و ایجاد ارتباط هدفمند در بین مردم است. لذا به هر میزان فرهنگ مورد احترام و التزام عملی مردم قرار گیرد به همان میزان نظم، همکاری، ثبات و امنیت و تعالی و تکامل مردم بیش تر خواهد شد. 
هنجارها (Norms) 
زندگی و رفتار اجتماعی افراد و گروه ها بر اساس قواعد نوشته ها یا نانوشته ای انجام می گیرد. این قواعد تعیین کنندی بایدها و نبایدهای رفتار اجتماعی افراد و گروه ها و ترسیم کننده الگوهای پذیرفته 
شده ی فرهنگی آنان (اعم از آداب و رسوم و نحوی معاشرت و تعامل های اجتماعی، نگرش ها و باورها می باشد). 
بی توجهی به هنجارها در هر جامعه ای با عکس العمل و برخورد توام با تنبیه افراد یک گروه یا یک جامعه همراه می گردد. بنا به میزان اهمیت و نفوذ و گستره ی هنجارها، عکس العمل ها نیز با شدّت و ضعف همراه خواهد شد. در بسیاری موارد هنجارها به قدری از نفوذ، قدرت و سیطره برخوردارند که بعضاً دین و منطق و عقلانیت را نیز تحت الشعاع خود قرار می دهند. 
ارزش ها (Values) 
بسیاری معتقدند ارزش ها همان هنجارها هستند که در علوم اجتماعی از آن ها یاد می شود. در حالی که وجوه تمایزی بین آن ها وجود دارد که نباید مورد غفلت قرار گیرد. 
هنجارها پیامدگرا هستند، یعنی پذیرش آن ها به خاطر مطلوبیت خود هنجارها نیست بلکه به خاطر پیامدهایی است که در زندگی فردی و اجتماعی به دنبال دارد. 
در حالی که پذیرش ارزش ها به جهت مطلوبیت خود آن هاست، ارزش ها را ضرورت های قطعی و مطلوب دانسته اند، اما هنجارها را قواعد و یا رفتار (مطلوب یا نامطلوب) پذیرفته شده و رایج در گروه های انسانی تلقی نموده اند. 
ارزش ها مانند عدالت، راستگویی، ظلم ستیزی، ‌پاکدامنی، همیشه و همه جا مطلوب، ضروری و قابل احترام می باشند. در حالی که هنجارها به دلیل مورد پذیرش بودن در بین گروه های انسانی لازم الاجرا و مورد احترام شده اند. 
اگر پذیرش یا عمل به یک موضوع توسط کنشگران به صورت غیر مشروط و غیر پیامدگرا باشد، ارزش است، اگر چه جنبه هنجاری نیز داشته باشد. هر چه دامنه ی‌ ارزش ها بر دایره هنجارها منطبق شوند، جامعه، فرآیند سامان یافته تر و سالم تری خواهد داشت و هر چه تباین و تعارض بین ارزش ها و هنجارها بیش تر باشد، کجروی ها و نابسامانی های فرهنگی و اجتماعی و ... در جامعه بیش تر خواهد شد. 
بازشناسی و بازیابی مفاهیم ارزش ها و هنجارها در شناخت موارد تعارض و تفاهم آن ها و از تباین آن در موارد مختلف بسیار مفید و لازم می باشد. 
زمانی می توان حصول جامعه ی سالم را تضمین کرد که هنجارها بر ارزش ها منطبق گردند. به طور مثال پوشش و طرز رفتار و گفتار مورد پذیرش مردم (هنجارها) بر اساس معیارها و موازین پذیرفته شده و در مبانی اعتقادی و آرمانی (ارزش ها) برگزیده شوند. 
بحث در مورد بدحجابی به طور مجرد و انتزاعی به عنوان یکی از مصادیق بارز ناهنجاری های فرهنگی، اجتماعی نه ممکن است و نه مفید. چرا که مقولات و پدیده های اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، اقتصادی با یکدیگر پیوندی وثیق داشته و تأثیرات متقابل آن ها همواره مورد تأکید و توجه جامعه شناسان و روان شناسان و پژوهشگران اجتماعی بوده است. 
نمی توان در جامعه شاهد تحکیم پایه های اقتصادی لیبرالیستی بود ولی از پیدایی و گسترش فرهنگ لیبرالیستی پیشگیری کرد. 
بنابراین در بازکاوی عوامل عمده ی بدحجابی نمی توان از نهادها، پدیده ها و عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، هنری، علمی و آموزشی غفلت ورزید و به چند مقوله ی مرتبط اکتفا نمود.

 

 


---عوامل بدحجابی ، در یک تقسیم بندی کلان به دو عامل عمده تقسیم می شود--
1. عوامل داخلی 
بدون شک بازشناسی و بازکاوی عوامل زمینه ساز ایجاد و گسترش ناهنجاری ها و ضد ارزش ها در داخل کشور از اصلی ترین پیش شرط های آسیب زدایی و بستر سازی برای مقابله با عوامل خارجی آسیب ها و ناهنجاری ها به شمار می آید. چرا که ساختار جامعه ی انسانی همچون ساختمان بدن انسان بوده و میزان صحّت و سلامت و قدرت آن به میزان موفقیت مردم و متولیان امر در ریشه کن نمودن ویروس ها و عوامل آسیب زای داخلی بستگی تام و تمام دارد. 
همان طور که ساختمان بدن انسان در صورت ضعف و اختلال در فرآیند حیات سلول ها در برابر میکروب ها و عوامل خارجی آسیب پذیر خواهد شد، یک جامعه ی انسانی نیز در صورت پیدایی و تکوین ضعف ها، کاستی ها و اختلالات در پدیده های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی به طور قهری و طبیعی از عوامل خارجی نیز صدمه خواهد دید. 
باعنایت به این مهم ذیلاً عمده ترین عوامل داخلی بدحجابی به عنوان یکی از ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهیم: 
1- 1 – فقدان راهبردی مشخص و مدون در حوزه برخورد با مسایل فرهنگی تا آشنایی با عوامل کلان تأثیرگذار ما را در کنترل این تأثیرات یاری رساند. اجتماعی جامعه از جمله مسأله ی فساد و بدحجابی: این کاستی مهم و کلیدی که از اوان انقلاب تاکنون باعث پیدایی و تکوین بسیاری از ناهنجاری ها در کشور گردیده است، مردم و مسئولان در طراحی و تدوین و اجرای تقنینی، قضایی و اجرایی مبتنی بر راهبرد کلان فرهنگی - اجتماعی کشور را دچار سردرگمی، دوباره کاری و اقدامات موازی و بعضاً متضاد نموده است. 
در صفحات آتی در این باره بیش تر بحث خواهیم کرد. 

2-1 – خانواده؛ به تحقیق نخستین و مؤثرترین محیط آموزشی و تربیتی انسان، محیط خانوادگی و اولین مربیان و معلمان او پدر و مادر می باشند. خانواده به مثابه هسته ی اصلی و اولیه ی جامعه بوده و حالات فکری و روانی انسان را شکل می دهد. خانواده با کودک از تولّد تا سالیانی چند در تماسی مستقیم و انحصاری می باشد. 
کودک در محیط خانواده طریقه ی خوردن، ‌نحوه ی سخن گفتن، لباس پوشیدن، راه رفتن را می آموزد، سلسله اعصاب و مغز و ذهن حساس و ظریف کودک از همان آغاز ولادت مانند دستگاهی دقیق از صحنه ها، حوادث، رفتار و اعمال و حالات پدر و مادر فیلمبرداری نموده و افکار و رفتار و عقاید خود را شکل می دهد. 
عدم رعایت پوشش اسلامی از سوی مادر و ارتباط پدر و مادر با نامحرم بدون عنایت به موازین اخلاقی واسلامی به شدّت در کاهش حساسیت های اعضای خانواده به ویژه فرزندان نسبت به هنجارها و ارزش های دینی تأثیرگذار خواهد بود. 
بر اساس تحقیقات به عمل آمده، خانواده ی اکثر قریب به اتفاق دختران و زنان بدحجاب و بزهکار یک یا چند ویژگی ذیل را داشته اند: 
1-2-1 – از هم پاشیدگی کانون خانواده، اعم از آن که ناقص یا کامل، اتفاقی یا ارادی (بر اثر طلاق، جدایی یا ترک و ...) اتفاق افتاده باشد. 
2-2-1– عدم مراقبت والدین از فرزندان در اثر جهالت، گرفتاری و یا نقیصه های جسمی، حسی یا عاطفی. 
3-2-1– اعتیاد، بزهکاری وانحراف یک یا چند عضو خانواده. 
4-2-1– فضای نامطلوب خانوادگی در اثر تبعیض و تحقیر اعضای خانواده به ویژه مادر و فرزندان دختر و یا نازپروردگی و خشونت، حسادت، کثرت عائله و ... 
5-2-1– اختلافات مذهبی یا نژادی، ناهماهنگی در اصول تربیتی. 
6-2-1– ضعف اعتقادات دینی و عدم حضور و مشارکت پدر و مادر در مراسم و اجتماعات مذهبی . 
7-2-1– رفاه بیش از حدّ و درآمدهای نامشروع و بادآورده. 
8-2-1– فقر، بیکاری و مشکلات شدید مالی. 
در جایگاه و نقش خانواده بر نحوه ی پوشش و طرز رفتار و گفتار و آداب معاشرت فرزندان همین بس که در رژیم فاسد پهلوی به رغم تبدیل شدن بی حجابی به عنوان هنجار اجتماعی، لیکن برخی پدران و مادران توانستند در سایه ی عفاف و حجاب و اخلاق دینی فرزندانی پاک، متدین و پای بند به ارزش های اسلامی (از جمله پوشش اسلامی) را تربیت نموده و تحویل جامعه دهند. 
در این میان مادر به جهت برخورداری از موقعیت ویژه و استثنایی در مقایسه با سایر اعضای خانواده تاثیر فوق العاده ای را در تعیین رویکرد فرزندان به مسأله ی حجاب و پوشش و اخلاق اسلامی دارد. چرا که نه ماه ارتزاق از جان و جوهر مادر (در رحم) و حدود دو سال تغذیه از شیره ی وجودی مادر و ارتباط تقریباً انحصاری مادر با کودک در این دوره (حدود 3 ساله) باعث گردیده مادر حتی در مقایسه با پدر از نقش مهم تر و عمیق تری در گرایش فرزندان به امور اخلاقی، تربیتی و پذیرش عفاف و حجاب به عنوان مؤلفه ممتاز زن مسلمان از سوی دختران جوان برخوردار باشد. 
اینجاست که رسول گرامی اسلام می فرمایند: سعادت و شقاوت هر کس از زمانی شروع می شود که در رحم مادر زندگی می کند. 
و نیز امام صادق (ع) می فرمایند: «خوشبخت کسی است که مادرش دارای گوهر گرانبهای عفت باشد». 
امام خمینی (ره)، نیز درخصوص میزان نفوذ و تأثیر تربیتی مادران در شخصیت کودکان می فرمود : «سعادت بچه ها از دامن مادر شروع می شود. آن قدری که اخلاق مادر در بچه کودک نورس تأثیر دارد و به او منتقل می شود، از دیگران عملی نیست. مادرها مبداء خیرات هستند و اگر خدای نخواسته مادرانی باشند که  بچه ها را بد تربیت کنند مبدا شرورند. یک مادر ممکن است یک بچه را خوب تربیت کند و آن بچه، یک امّت را نجات بدهد و ممکن است بد تربیت کند و موجب هلاکت امّت بشود.» 
امروزه پزشکان امراض روحی پس از سال ها تحقیق و تجربه ثابت کرده اند که 66٪ کودکان مبتلا به امراض روحی، بیماری ها را از مادران خود به ارث برده اند. یک خانم باردار که از جهت جسم و جان در آرامش کامل باشد، شادمان، خیرخواه، با ایمان، نوع دوست و با محبت زندگی کند، تنی سالم و روانی پاک داشته باشد، جنینی که در رحم او شکل می گیرد نیز از

 

 

جهت جسم و جان در آرامش خواهد بود. پرورش و رشد در یک چنین محیط سالم و امنی بدون شک در شخصیت جسمی و روانی کودک تأثیر فراوانی خواهد داشت. در حالی که بی ایمانی، کینه توزی، ترس و اضطراب شدید، پریشانی و هیجان های روانی مادر، وضع تغذیه ی کودک را بر هم زده و آرامش روانی او را دستخوش اختلال می سازند و بدین ترتیب زمینه را برای بروز اخلاق زشت و بیماری های روانی، آماده خواهند ساخت. 
بنابراین بسیاری از مفاسد اخلاقی و رفتارهای نابهنجار، نظیر زنا، بی عفتی، بدحجابی و ... ثمره ی تلخ نهالی است که ریشه اش در میان خانواده های بی ایمان و بی اعتقاد و لاابالی (به طور اعم) و مادران بی توجه به دین و ارزش های اخلاقی (به طور اخص) رشد نموده است. در این زمینه آگاهی رسانی به مادران از مهمترین راهکارهای فرهنگی است

 

 

 

 

 

3-1 – نهادهای آموزشی 1-3-1 – کودکستان ها: زندگی ماشینی و ورود زنان به عرصه ی فعالیت های اجتماعی و اقتصادی باعث گردیده تا بسیاری از کودکان قبل از دبستان به کودکستان و مهد کودک ها سپرده شوند تا مربیان، به جای مادران به مراقبت، تغذیه یا تعلیم و تربیت آنان بپردازند. کم و کیف امکانات و برنامه های اعمال شده در محیط کودکستان ها تأثیرات مثبت یا مخرب پایداری را در شکل گیری شخصیت، رفتار و اخلاق کودکان خواهد داشت. 
‌کم نیستند کودکستان هایی که از نارسایی ها و کاستی های سخت افزاری و نرم افزاری رنج برده و تأثیرات مخربی را بر روح و روان و رفتار کودکان بر جای می گذارند در موارد بسیاری مشاهده شده است که متولیان و مربیان کودکستان ها از پوشش و آرایش و رفتار مناسبی برخوردار نبوده و بعضاً با کم پوشی و آرایش های غلیظ و تعاملات نه چندان صحیح و مناسب با نامحرمان ، تاثیرات نامطلوبی را بر ذهن و ضمیر بی آلایش کودکان گذاشته و آنان را در آغاز زندگی اجتماعی نسبت به پوشش و ارتباط با گروه غیر همجنس بی تفاوت و بی قید می کنند. لذا تذکر اهمیت گزینش کودکستان از اهم امور تربیتی است. 
2-3-1 – مدارس: پس از محیط خانه و نیز پدر و مادر، مدرسه و معلم تأثیر و رسالت بسیار مهمّی در تربیت، تهذیب و پرورش کودک و نوجوان به عهده دارند. در شکل گیری و تحصیل عادت ، کیفیت معلومات، کسب ارزش ها و معیارهای زندگی، ‌مدرسه و معلم از برخی جهات، مؤثرتر و مهمّ تر از خانواده هستند. از لحاظ اجتماعی مدرسه محیطی جدی تر و وسیع تر است. کودک در این محیط، می کوشد نیروی خود را بیشتر به کار اندازد تا بتواند با محیط و دیگر همسالان خود همگامی بهتری داشته باشد. 
چه بسا خانواده هایی که فرزندان خود را بر اساس موازین اخلاقی و اسلامی تربیت کرده باشند، ولی پس از وارد شدن در محیط مدرسه و اجتماع دچار انحراف و آلودگی های اخلاقی بشوند. 
برای توجه به اهمیت ارتباط مدرسه و معلم و متون درسی با انحرافات اخلاقی کودکان و نوجوانان و بررسی مجاری بی عفتی، بدحجابی و بی بند و باری و ... می باید محورها و موارد زیر را مورد توجه قرار داد: 
الف – تعهد معلّمان 
در بین ارتباطات موجود میان معلم و دانش آموز این اصل اثبات شده است که معمولاً دانش آموزان معلم خود را الگو و سرمشق اخلاق و رفتار خویش قرار می دهند و در موارد زیادی از وی تقلید می کنند. لذا، ‌یکی از علل عمدی عدم رعایت ضوابط اخلاقی و استفاده ی دانش آموزان از لباس های نامناسب و مبتذل در مدارس را باید در طرز تفکر و رفتار مربیان و معلمان آن مدارس جستجو کرد. چرا که تاکنون از سوی مسئولین و کارگزاران آموزش و پرورش بارها نسبت به رعایت ضوابط و قوانین اخلاقی و رعایت پوشش اسلامی در مدارس (به گردانندگان مربوطه) تذکرات لازم داده شده ولی به علت عدم تنفر و انزجار اولیای برخی از مدارس نسبت به ناهنجاری های اجتماعی از جمله بد حجابی تذکرات فوق چندان مورد توجه قرار نمی گیرد. امّا، از سوی دیگر مدارسی که دارای مدیران و مربیان متدین ومعتقد به اصل حجاب و پوشش اسلامی می باشند، از فضای اسلامی و معنوی بیشتری برخوردارند. لذا هر برخوردی که معلم با دانش آموز دارد در حقیقت بر ساخته شدن جامعه ی پیرامونی خودش تأثیرگذار است. 
ب- معیشت معلمان 
همان طور که گفته شد معلمان و مربیان مدارس، نقش بسیار مهم و حساسی در تربیت، ارشاد و هدایت دانش آموزان و جوانان به عهده دارند. و چون آرامش روحی و روانی معلمان و همچنین میزان معلومات و اطلاعات آنان در کم و کیف عملکردشان نقش مستقیم و مؤثری دارد، لذا نباید در رفع نگرانی ها و ناآرامی های فکری و موانع و عوامل بازدارنده تا مطالعات و تحقیقات علمی و فرهنگی معلمان، کوتاهی و اهمالی نمود. زیرا، این گونه مسایل ارتباطی مستقیم با هدایت و گمراهی جوانان دارد. به عبارتی بی توجهی به رفع مشکلات معیشتی آموزگاران و مربیان مدارس، بی توجهی نسبت به ارشاد و هدایت حدود 14 میلیون دانش آموز به شمار می آید. 
امروزه نیازهای مادی و مشکلات زندگی جامعه فرهنگیان بر همگان مشهود و مسلم است. عجیب نیست اگر می بینیم یا می شنویم که معلمان، برای جبران کمبودهای معیشتی خود به هفته ای چهل الی پنجاه ساعت تدریس (در مدارس و مراکز آموزشی مختلف) یا به شغل دیگر در کنار شغل معلمی می پردازند. مسلماً اغلب این گونه معلمان و مربیان که تعدادشان زیاد است به علت صرف توان و نیز وقت برای شغل دیگر (که ممکن است با کار تدریسشان هم کاملاً مغایر باشد) نمی توانند به طور بایسته و شایسته در کار آموزشی و پرورشی شان نیرو صرف کنند. 
بی تردید این معضل نقش بسیار مهم و گسترده ای را در تضعیف ارزش ها و اصول اخلاقی و دینی از جمله مسأله ی حجاب و پوشش اسلامی به عهده دارد. بازگشت به احساس اولیه ی رضایت شغلی و پروردگار را ضامن حسن انجام کار و قرار دادن پیش شرط هر توفیقی در امر فرهنگ می باشد. 
ج – مراسم مذهبی 
از جمله برنامه هایی که بعد از پیروزی انقلاب در مدارس مرسوم و معمول گردیده است، برگزاری مراسم و برنامه های مذهبی، سخنرانی، نماز جماعت و ... می باشد که اگر بدون دقت کامل و برنامه ریزی انجام گیرد و یا متناسب با استمرار و موقعیت سنی و علاقه جوانان و نوجوانان نباشد نه تنها در هدایت و ارشاد آنان نقش مثبت و مؤثری نخواهد داشت، بلکه موجب دلزدگی، بی اعتنایی و کم توجهی نسل نو نسبت به این گونه برنامه ها و مراسم شده، زمینه ی جذب آنان به محافل و مجالس غیر مذهبی و احیاناً ضد اخلاقی را فراهم ساخته و در نتیجه طرز پوشش، سخن گفتن و طرز رفتار آنان را به ابتذال می کشاند. برای مثال: این که از دانش آموزان - به مناسبت های مختلف - بخواهیم چندین ساعت در حیاط مدرسه – و در سرمای زمستان – بعد از استماع قرائت قرآن و خواندن دعا (توسل، فرج، وحدت و ...) و سخنرانی (تکراری) یک ساعته فلان مدیر یا معاون یا مربی تربیتی و ... را در مورد لزوم و آثار رعایت حجاب و پوشش اسلامی گوش کنند، عملاً (خودآگاه یا ناخودآگاه) زمینه های بی میلی آنان نسبت به مراسم و برنامه های مذهبی و اسلامی و تمایل آنان نسبت به فساد و بدحجابی، بی بند و باری و ... را فراهم آورده ایم. یعنی با دفاع غلط از حجاب موجب رشد بی تفاوتی و حتی انزجار دانش آموزان نسبت به (ارزش حجاب اسلامی ) می شویم. امروزه بسیاری از دانش آموزان به دلیل ارتباط الکترونیکی، شبهات زیادی را در زمینه های مختلف از جمله مسأله پوشش و ارتباط با گروههای غیر هم جنس مطرح می کنند که در صورت ناتوانی معلمان از پاسخگویی به آنان حجاب و ارزش های اسلامی روز به روز حاشیه ای تر تلقی می شوند. 
مطالعات و اطلاعات عمومی معلمان می بایست مطابق با فرآیند توسعه ی علمی، ‌فرهنگی روز افزایش یافته و به دانسته ها و معلومات دیرینه و کهنه ی خود اکتفا ننمایند. به سئوالات جدید می بایست پاسخ های جدید ارایه کرد. 
به راستی چند درصد از معلمان و مربیانی که درخصوص حجاب و اهمیت و ضرورت رعایت پوشش اسلامی و نحوه ی تعامل با گروه غیر همجنس برای دانش آموزان سخن می گویند دست کم کتاب مسأله ی حجاب و حقوق زن در اسلام استاد شهید مرتضی مطهری را مطالعه کرده اند؟ 
د-باندهای فساد 
نظر به اینکه مدارس محیط های بسیار مستعد و مناسبی جهت فعالیت باند، افراد و عناصر فاسد و فرصت طلب می باشند و از آن جایی که نفوذ در بین جوانان به هزینه ی کمتری نیاز دارد و بهتر و راحت تر 
می توانند از آنان به عنوان ابزار توسعه ی فعالیت های فساد ساز و توزیع محصولات و تولیدات خود استفاده نمایند. از این رو با ترویج و اشاعه ی مفاسد اخلاقی و رفتاری در بین دانش آموزان و جوانان و تشویق آنان به بی بند و باری و بی حجابی سعی دارند از طریق مدارس منافع و مطالع خود را تأمین نمایند. 

 

 

 

 

 

ه – ساختار آموزشی ضوابط و قوانین کاذب 
سیستم آموزش و پرورش نقش مؤثری در تشدید و گسترش فساد و تباهی در بین دانش آموزان مدارس به عهده دارد. برای مثال کم اهمیت جلوه دادن اخلاق، افکار و رفتار دانش آموز و صرفاً درج یک نمره ی انضباط در کارنامه موجب گردیده است تا برخی از دانش آموزان نسبت به موازین اخلاقی – انضباطی بی توجه و بی تفاوت شوند و به عبارتی دیگر هیچگونه تفاوت و امتیازی بین دانش آموز مقیّد و وظیفه شناس و دانش آموز لاقید و بی بند و بار (به جز در چند نمره ی انضباط) وجود نداشته باشد. نداشتن کارنامه ی انضباطی که نشانگر وضعیت اخلاقی و رفتار دانش آموز باشد، ارزش و اهمیت پرورش را نسبت به آموزش ( در محیط مدارس) پایین آورده و در واقع (در سیستم آموزش و پرورش ما) کسب مدارک و در نتیجه غصب منصب، مهم تر و با ارزش تر از تربیت و تزکیه و رعایت شئونات دینی و اخلاقی شناخته شده است. ضمناً کمبود امکانات و فضای ورزش و بازی و سرگرمی سالم و نیز توزیع ناعادلانه ی ‌امکانات مذکور در سطح مدارس کشور، هم چنین عدم تنوع در شیوه ی تدریس متون درسی (به ویژه دروس علوم انسانی)، عدم ارتباط مستمر و منظم والدین دانش آموزان با مسئولین مدارس و خلاصه نفوذ (هر چند معدود) معلمان و مربیان بی تفاوت! نسبت به ارزش های دینی از جمله پوشش اسلامی در مدارس نیز از عوامل بروز و گسترش آلودگی های اخلاقی و بدحجابی در بین دانش آموزان به شمار می آید که به جهت اختصار از توضیح آن ها خودداری می شود.

 

 


و – مربیان تربیتی

 

 


امور تربیتی، ‌یکی از نهادهای اصیل و مقدس انقلاب اسلامی است که در دوران حساس و سرنوشت ساز انقلاب به همّت شهید رجایی و شهید باهنر به وجود آمده و تثبیت شد. امور تربیتی در تحکیم و تعمیق ارزش های اسلامی و انقلابی و مبارزه و طرد گروهک های ملحد و منافق (خصوصاً در اوان انقلاب) و هم چنین در ایجاد کلاس های آموزشی فوق برنامه، اردوها و مراسم مختلف سیاسی، عقیدتی، اخلاقی و ... در سطح مدارس نقش بسیار فعال و موثری را به عهده داشته است. 
مربیان امور تربیتی که از نیروهای آگاه، جوان و حزب اللهی تشکیل شده بودند با انزجار و تنفر شدید، کلیه آثار و مظاهر طاغوتی و فاسد به جای مانده از رژیم سابق را از صحنه ی مقدس مدارس زدوده، تمامی تبلیغات و تلقینات گروه های سیاسی و ضد انقلاب را خنثی نمودند. در آن زمان مشخص گردید که برای هر 250 دانش آموز یک مربی امور تربیتی ضرورت دارد تا کار فرهنگی عظیمی را شروع کنند، به همین منظور 12000 ردیف استخدامی به امور تربیتی اختصاص داده شد و از سوی دانشسراهای تربیت معلم در رشته ی پرورشی مخصوص امور تربیتی،‌آموزش مربیان امور تربیتی را به عنوان اصلی ترین و جدی ترین مسأله مورد توجه قرار دادند. اما متاسفانه بعد از شهید باهنر و پس از حل مسأله گروهک ها و طرد عناصر فاسد و طاغوتی، ‌مربیان امور تربیتی مورد بی توجهی و بی مهری برخی از مسئولین قرار گرفتند و حتی عده ای اذعان داشتند: «امور تربیتی فلسفه ی وجودیش را از دست داده و دیگر نیازی به حضور آن ها در مدارس نیست» ! لذا بودجه امور تربیتی از یک دویست و پنجاهم به یک سیصدو هفتاد و پنجم تنزل کرد. 3500 نفر از نیروهای آن سرگردان شده، بیش از 10000 ردیف استخدامی از آن حذف و دروس تعلیمات دینی در مقاطع ابتدایی از مربیان گرفته شد و ... بدیهی است این گونه برخوردها پیامدهای شوم فراوانی داشته است که از آن جمله ظهور و حضور (دوباره) آشکار و پنهان عناصر فاسد و لاقید و فرصت طلب در محیط مدارس و در نتیجه بروز و گسترش فساد، بی بند و باری، بی حجابی و ... در میان برخی از دانش آموزان مدارس بود (که با گذر و نظر بر برخی از مدارس شمال شهر تهران آشکارا از کم و کیف آن مطلع می شویم).

 

 


ز – کتب درسی

 

 


حدود 12 سال از عمر دانش آموزان در مدارس و مطالعه و به خاطر سپاری متون درسی سپری 
می شود. بدیهی است کاستی ها و ضعف های موجود در کتب درسی مدارس نقش مخرب فوق العاده ای را در ذهن و زندگی دانش آموزان خواهد داشت. در این اجمال به همین مقدار اکتفا می شود که کتب درسی مدارس دارای اشکالات ذیل می باشد: 
1. عدم انطباق آن ها با استعداد، نیازها و مطالبات دانش آموزان و نیز ناهماهنگی با نظام فرهنگی و اجتماعی و اقتضائات بومی. 
2. تحمیلی و اجباری تلقی نمودن دروس و اکتفا به سپردن آن ها به حافظه و گرفتن نمره ی قبولی و عدم نیاز جدی به دانستن مطالب کتاب های درسی از سوی دانش آموزان. 
3. تغییرات مستمر و سلیقه ای در متون درسی. 
4. بی توجهی یا کم توجهی به مطالب، تصاویر و آموزه های متون درسی در حوزه ی مربوط به حجاب و پوشش اسلامی و تعریف و تعیین چارچوب و نحوه ی ارتباط با گروههای غیر هم جنس. 
5. با یک بررسی اجمالی در کتاب های درسی مدارس در طول سال های بعد از انقلاب این واقعیت تلخ آشکارتر خواهد شد که اکثر تصاویر مربوط به زنان و دختران با حجاب، نازیبا و ناشیانه ترسیم شده و حجاب مانع آزادی، فعالیت و تحرک دختران می شود. در متون و تصاویر زنان و دختران با حجاب اغلب به کارهای سطحی و غیر پویا و مردان به کارهای کلیدی، عمیق و حیاتی مشغول بوده و حضوری درجه دوم و حاشیه ای در مسایل مهم اجتماعی به عهده دارند، به طور مثال در درس «انقلاب اسلامی» (کتاب فارسی اول دبستان) در تصویری که در رابطه با تظاهرات هفدهم شهریور ترسیم شده، هیچ زن یا دختری حضور ندارد، و فقط مردان تظاهر کننده را نشان می دهد. 
هیچ تصویری از زنان با حجاب در انجام فعالیت های علمی و تخصصی چون پزشکی و مهندسی و ... دیده نمی شود. در کتاب های درسی (دوره ابتدایی) اثری از تصاویر زنان ادیب، دانشمند، فقیه و عالم ایرانی و حتی غیر ایرانی نیست. لذا دبیران در حاشیه ی تدریس و فعالان فرهنگ با ارایه ی الگوی عینی از زن مسلمان امروز می توانند در رفع این نقیصه فعالیت نمایند. 
این فضای ارزشی حاکم بر تصاویر کتاب های درسی رویکرد دانش آموزان نسبت به زن و حجاب و پوشش اسلامی را به شدت تضعیف نموده و به بهترین و مؤثرترین شیوه (غیر مستقیم) علیه حجاب و زن مسلمان تبلیغ می کند و عدم ارتباط هدفمند و مناسب بین اولیا و مربیان در جهت ایجاد همسویی و انطباق روش هایی در زمینه های مختلف رفتاری و تربیتی به ویژه مسأله ی حجاب و ارتباط با گروه های غیر همجنس بر فرهنگ حجاب تأثیر گذار است. 
3-3-1 – دانشگاه ها 
بعد از خانه و مدرسه، دانشگاه به عنوان علمی ترین نهاد اجتماعی در فرآیند هویت یابی و رشد شخصیت فکری و فرهنگی و اعتقادی نسل جوان از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است. 
امروزه یکی از عوامل مهم انحطاط و انحراف مردم اکثر کشورهای تحت سلطه وابستگی و فساد حاکم بر سیستم دانشگاهی این کشورها می باشد. دانشگاه ها از اولین مراکز پرورش فرهنگ ضد اسلامی، ضد اخلاقی و مادیگری بوده اند. استعمارگران همواره حکام و سلاطین مزدور و متخصصین و کارشناسان وابسته ی محلی خود را از میان تحصیلکرده های دانشگاه ها انتخاب می کنند. 
رژیم منحط پهلوی نیز در همین راستا با مساعدت و هدایت آمریکا و اروپا با اعزام دانشجویان به کشورهای غربی به ویژه آمریکا، و گماردن استادان فاسد و غربزده، تشکیل کلاس های مختلط و القای اندیشه و تفکرات غربی در بین دانشجویان و تهیه ی متون درسی از کتب و منابع کشورهای امپریالیستی ... سعی در زدایش ارزش ها و موازین اسلامی و انقلابی از سطوح مؤسسات فرهنگی و دانشگاه ها داشته، و در این زمینه موفقیت های چشمگیری نیز کسب کرده بود. 
در یک نگاه اجمالی دانشگاه بر طرز زندگی، ‌طرز لباس پوشیدن و سخن گفتن و ... تأثیر می گذارد. اگر چه بسیاری از دانشگاهیان به دلیل تربیت خانوادگی و تعلقات دینی محکم و پایدار نه تنها تحت تاثیر شرایط خاص دانشگاه قرار نمی گیرند بلکه دیگران را تحت تاثیر رفتار و اخلاق خود قرار می دهند. عوامل مؤثر دانشگاهی اعم از مثبت و منفی: 
الف – عالمانه تر بودن محیط دانشگاه در مقایسه با سایر نهادهای اجتماعی. 
ب – وابستگی متون درسی (حتی در رشته های علوم انسانی) به منابع برون مرزی و تدریس و تبلیغ غیر مستقیم آموزه های فرهنگ و رویکرد سکولاریستی و اومانیستی مغرب زمین در بین نسل دانشگاهی و به دنبال آن فراهم آمدن زمینه های فکری و علمی تغییرات عمده در زمینه های رفتار، گفتار، پوشش و آرایش و روابط با گروه های غیر هم جنس، یکی دیگر از دلایل تأثیرپذیری شدید جوانان از دانشگاه می باشد. 
ج – اختلاط دختران و پسران جوان در محیط کلاس، فضای آموزشی، مساعد بودن فضا و فرصت برای به منصه ظهور رسیدن خصوصیات روانی و رفتاری نسل جوان به ویژه در حوزه ی ارتباطات و تعاملات با گروه غیر هم جنس و خودنمایی و خودآرایی و استفاده از تن پوش هایی که باعث جلب نظر و نگاه دیگران شود. 
د – عدم نظارت صحیح و سامان یافته بر رفتار و زندگی دانشجویان از سوی پدر و مادر و افراد تأثیرگذار و احساس استقلال و عدم نیاز به نصایح و پندهای بزرگان از سوی دانشجویان جوان. 
ه –تجمیع جوانانی با آداب و رسوم و گرایش های خاص فکری، فرهنگی و بومی از قومیت ها و فرهنگ ها و حتی ملیت های مختلف در یک مکان (دانشگاه و خوابگاه) و بروز تکثر و تعدد و تعارض در رویکردها و قرائت های مختلف دینی، اخلاقی و در نتیجه رشد نسبی گرایی فرهنگی در بین لایه های مختلف دانشجویی. 
این امر در سست شدن باورهای دینی و تغییرات عمده در گرایش های اخلاقی و طرز پوشش و آرایش و کنش دانشگاهیان تأثیرات فوق العاده ای خواهد داشت. 
و – دانشگاه تقریباً آخرین حلقه ای است که دانشجویان دختر و پسر را با نهادهای اجتماعی بزرگتر یعنی ادارات ،‌موسسات و مراکز عمده ی تصمیم گیری و تصمیم سازی کشور مرتبط می سازد. به همین دلیل خروجی دانشگاه (فرآیند فوق) نقش بسیار مهمی را در طرز زندگی، طرز لباس پوشیدن، سخن گفتن و ارتباطات اجتماعی افراد جامعه خواهد داشت. 
ز – دسترسی آسان و کم هزینه دانشجویان به رسانه های الکترونیک (ماهواره، اینترنت) و نیز مجلات و کتب برون مرزی یکی دیگر از عوامل تشدید کننده ی تغییرات فکری، فرهنگی و رفتاری نسل دانشجو می باشد. 
لازم به توضیح نیست که اختلاط آزاد زن و مرد، عدم پای بندی به اخلاق و قواعد دینی و پوشش اسلامی از جمله آموزه هایی است که تقریباً در تمامی تولیدات رسانه ای ارسالی از مغرب زمین وجود دارد.

 

 


ح – سرمایه گذاری کلان احزاب، گروه ها و جریان های فاسد، به منظور نهادینه سازی

 

 

رویکرد ماتریالیستی و مصرف گرایانه در بین دانشجویان به منظور استفاده ی ابزاری از نسل جوان دانشجو برای تأمین و تضمین منافع مادی خود.www.zibaweb.com
تحقق برنامه های شوم جریان های مذکور در گرو ایجاد تغییرات عمده و غیر دینی در رفتار و افکار و طرز لباس پوشیدن و آرایش کردن نسل دانشگاهی (به طوری که با فرهنگ منحط و مصرفی همسو و همسان گردد) می باشد. 
ط – فقر و نیاز مالی گروهی از دانشجویان و رفاه بیش از حد گروهی دیگر باعث گسترش روحیه ی محرومیت و نیازمندی در عده ای و در نتیجه روی آوردن به امور فساد ساز از یک سو و به وجود آمدن روحیه و نگرش خود برتر بینی و مستکبرانه در عده ای دیگر از دانشجویان از سوی دیگر خود به خود زمینه های فساد، بی بند و باری و بدحجابی و ارتباطات ناسالم بعضی از دختران و پسران دانشجو می شود که در بازشناسی عوامل آسیب زا در محیط دانشگاهی نباید مورد غفلت قرار گیرد. 
ی – دفاع غلط و افراطی از ارزش ها و مقدسات دینی و انقلابی و عملکرد ضعیف و نادرست. برخی از دانشگاهیان ارزشی نیز در ایجاد و گسترش افکار و رفتار غیر ارزشی و بی توجهی گروهی از دانشجویان به استفاده از حجاب و پوشش اسلامی و رعایت شئون اسلامی (در روابط و تعاملات اجتماعی) نقش گسترده و مخربی را در سال های بعد از پیروزی انقلاب به عهده داشته اند. 
در یک جمع بندی مفهومی می بینیم که دانشگاه ها چنان که امام راحل (ره) فرمودند منشاء فساد و صلاح جامعه اند؛ در این بازار علمی جوانان خود را در کنار آماده سازی برای کنکور می بایست نسبت به خطرات فرهنگ دانشگاه آگاه نماییم و ذهنیت تقدیس از علم گرایی محض را بزداییم تا او جهت اصلاح خود و جامعه وارد دانشگاه گردد. 

4-3-1 – رسانه های ارتباط جمعی 
– که در جای دیگر به توضیح آن خواهیم پرداخت و همین مطلب را بیان می داریم که زنان به دلایل گوناگون وقت زیادی را صرف بهره گیری از رسانه ها همچون تلوزیون و سینما می نمایند که توجه به آثار ناخودآگاه فرهنگ آن می بایست مورد تذکر قرار گیرد. 
عدم شناخت فلسفه ی وجودی و کار ویژه های تلویزیون و استفاده ی نادرست ( به جای تریبون و منبر خطابه و سخنرانی) از آن ضمن به هدر دادن سرمایه ی کلان این رسانه ی پر هزینه، زمینه های بی توجهی و بی اعتنایی مخاطبان نسبت به آموزه های حاصل از تلویزیون و شرطی شدن منفی آنان در برابر پند و اندرز و موعظه را فراهم می سازد. همچنین در بسیاری از موارد از تلویزیون به جای رادیو استفاده می شود در حالیکه کارکرد رادیو با سخنرانی و خطابه بیشتر هماهنگ می باشد تا تلویزیون که همه ی این موارد نیز قابل توجه است و تذکر به اشکالات فرهنگ آن به کل اعتماد ملی صدمه وارد نسازد.

 

 

الف -تلویزیون: 
تلویزیون درواقع مجموعه‌ای از سینما، رادیو، کتاب و مطبوعات است که به راحتی در اکثر خانه‌ها، هتل‌ها، هواپیماها،ترمینال ها، قطارها، اتوبوس‌های بین شهری و حتی اتومبیل‌های سواری جای گرفته است. 
امروزه در مطالعات آسیب‌شناسانه به منظور بازشناسی علل و عوامل کاهش یا افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی نمی‌توان کارهای ویژه‌ی صداوسیما و تأثیرگذاری آن‌ها در ذهن و زندگی مردم را نادیده انگاشت. چراکه رادیو و بخصوص تلویزیون از طریق آموزش مفاهیم فرهنگی و اعتقادی و ترسیم و معرفی مصادیق بارز اسوه‌ها و الگوهای مثبت و منفی و تبلیغ و ترویج مصرف کالاها و محصولات داخلی یا خارجی و نهادینه‌سازی هنجارهای مذموم یا ممدوح و حتی در تغییر ذوق و ذائقه‌ی مخاطبان از تأثیرگذاری کاملاً استثنایی برخوردار است. 
در این میان زنان و دختران به دلیل گذراندن اوقات فراغت بیشتری پای تماشای تلویزیون، بیش از مردان تحت تأثیر آموزه‌ها و القائات این رسانه‌ها قرار می‌گیرند. 
طبق مطالعات به عمل آمده این واقعیت آشکارتر شده است که بخش مهمی از آداب و عادات، نوع کالاهای مصرفی، مدل لباس، آرایش و حتی اصطلاحات و عبارات مورد استفاده از سوی زنان و مردان جوان به شدت تحت تأثیر تبلیغات و تعلیمات صداوسیما می‌باشد. 
به همین دلیل هیچ دولت و ملتی نمی‌تواند (در عصر رسانه‌ها) بدون اتکاء به اقتدار این رسانه‌ها در تکامل یا تنزل فرهنگی، اجتماعی مردم تأثیرگذار باشد. 
در جامعه‌ی جوان ما (که از انعطاف بیشتری در برابر رسانه‌ها برخوردار است) برای شناخت ریشه‌ی بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی و کمرنگ شدن ارزش‌های اسلامی و نیز شکسته شدن قبح بدحجابی می‌بایست به مطالعه و بررسی عملکرد صداوسیما پرداخت، اگرچه پیشرفت‌های کمی و کیفی قابل تحسین و مهم صداوسیما در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب قابل انکار نیست، اما متأسفانه کاستی‌ها و ضعف‌های عده‌ای در فرآیند عملکرد تلویزیون ملاحظه می‌شود که بدون بازکاوی و رفع آن‌ها نمی‌توان شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی علی‌الخصوص مسأله‌ی بدحجابی و روابط نامناسب گروهی از زنان و مردان در جامعه بود. لذا ذیلاً عمده‌ترین اشکالات و کاستی‌های موجود در رسانه‌ی ملی که در رشد و افزایش فساد و بدحجابی در جامعه دخالت دارند را مرور می‌کنیم: 
1- ماهیت ایدئولوژیک و آرمانی انقلاب اسلامی باعث گردیده است تا متولیان سیما در طول سال‌های انقلاب اسلامی در استفاده از الگوهای ارائه شده از سوی لیبرال سرمایه‌داری غرب و سوسیالیسم شرق جانب احتیاط و حتی مقابله را برگزیده و در تولید و توزیع محصولات خود مستقل عمل نموده و به توانایی‌های خود اکتفا نموده‌اند. 
علاوه بر محدودیت فوق کم‌تجربگی و ندانم‌کاری‌های مدیران و دست‌اندرکاران تولید و توزیع برنامه‌های سیما موجب فراهم آمدن زمینه‌های افزایش معضلات متعدد در فرآیند فعالیت صداوسیما گردیده است. 
روی آوردن گروهی از مخاطبان سیما به رسانه‌های غربی و در نتیجه سست شدن اعتقادات آنان به ارزش‌های دینی از جمله حجاب و پوشش اسلامی از جمله آثار و عوارض ناخوشایند معضل مذکور بود. 
2- دفاع غلط و بعضاً متعصبانه وغیرعالمانه از اصول و اسوه‌ها و الگوهای اسلامی و اخلاقی از یک‌سو و مقابله و نفی ناشیانه (و نه نقد عالمانه) فرهنگ و ارزش‌های بیگانه از سویی دیگر نیز در رشد و گسترش فساد و بدحجابی و ناهنجاری‌های اجتماعی نقش مؤثری را به عهده داشت. 
به عنوان مثال: تکرار سوژه‌های منفی از روستاییان ساده، صادق و بی‌ریا به عنوان افراد ساده‌لوح، نادان و بی‌سواد و بی‌نزاکت تحت عنوان دهاتی و یا دادن نقش‌های منفی (نظیر همسر معتاد، فضول، سخن‌چین، خرافاتی، بی‌سواد، بداخلاق و ...) به زنان باحجاب و برعکس ارائه‌ی الگوهای برتر در قامت زنان بدحجاب اما متخصص، محقق، پزشک، مهندس، داروساز و ... یکی از بهترین و مؤثرترین شیوه‌های تبلیغی (نامحسوس و تأثیرگذار) علیه حجاب و پوشش اسلامی زنان مسلمان و اشاعه‌ی بدحجابی در سطوح مختلف جامعه می‌باشد. 
به عبارت روشن‌تر این شیوه‌ی تبلیغ رسانه‌ی ملی این نگرش را در بین مخاطبان آسیب‌پذیر نهادینه می‌کند که: اصول، ارزش‌ها و حجاب اسلامی، تداعی‌کننده‌ی خرافات، بی‌سوادی، اعتیاد، عقب ‌ماندگی بوده و رفاه، تکنولوژی، پیشرفت و ترقی و علم و دانش با حفظ حجاب اسلامی و رعایت شؤونات دینی به طور کامل در تعارض می‌باشد. 
3- با تغییر دولت‌ها و جابجایی احزاب، میزان بهره‌برداری جناحی و حزبی از رسانه‌ی ملی و تغییر و تحریف و تحلیل اخبار و رویدادها و واقعیت‌های موجود جامعه در جهت تأمین منافع و مطامع باندها و جناح‌های صاحب قدرت و نادیده گرفتن نیازها و مطالبات مخاطبان صداوسیما افزایش یافته و در نتیجه بسیاری از مخاطبان اعتماد خود را نسبت به جایگاه و صداقت مدیران رسانه‌ی ملی از دست داده و به رسانه‌های پرنفوذ بین‌المللی روی می‌آورند. حاصل این معضل چیزی نیست جز اشاعه‌ی فرهنگ بیگانه با همه‌ی آثار و عوارض تلخ آن از جمله شکسته شدن قبح بدحجابی و شایع شدن مدها، آرایش‌های مضحک، اختلاط زنان و مردان در معابر و اماکن عمومی. 
4- محدود کردن سخنرانان، اندیشه‌ورزان و صاحب‌نظران فرهنگی، دینی و سیاسی و اجتماعی به چند چهره‌ی سرشناس و تکراری، یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در فرآیند کمرنگ شدن باورهای دینی و فرهنگی مردم و محروم شدن مردم از درک نقطه‌نظرات کارشناسان لایق و باکفایت در حوزه‌ی مسایل مهم از جمله مسأله‌ی حجاب و ارتباطات اجتماعی بین زنان و مردان جوان بوده است. 
5- عدم شناخت فلسفه‌ی وجودی و کار ویژه‌های تلویزیون و استفاده‌ی نادرست (به جای تریبون و منبر خطابه و سخنرانی) از آن ضمن به هدر دادن سرمایه‌ی کلان این رسانه‌ی پر هزینه،‌زمینه‌های بی‌توجهی و بی‌اعتنایی مخاطبان نسبت به آموزه‌های حاصل از تلویزیون و شرطی شدن منفی آن در برابر پند و اندرز و موعظه را فراهم می‌سازد. هم‌چنین در بسیاری از موارد از تلویزیون به جای رادیو استفاده می‌شود در حالی‌که کارکرد رادیو با سخنرانی و خطابه بیشتر هماهنگ می‌باشد تا تلویزیون. 

ب – سینما 
بحث در مورد مسایل مربوط به سینما بسیار است اما در این جا به این مقدار اکتفا می شود که: سینمای بعد از انقلاب به رغم تحولات و دگرگونی های مفید و لازم، به ویژه در دهه ی اول انقلاب (به لحاظ کیفی) در سال های بعد از جنگ به خصوص در دهه ی 80 به افول گراییده است. 
با نگاهی اجمالی و مقایسه ای به فیلم های سینمایی مربوط به سال های دهه 60 تا سال های دهه 80 این واقعیت به خوبی آشکار خواهد شد که پوشش و حجاب زنان در دهه های فوق الذکر به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. 
در اکثر فیلم های سینمایی دهه ی 60 زنان از حجاب و پوشش کامل تر و ساده تری برخوردار بوده، از زیورآلات، آرایش های غلیظ، تن پوش های عجیب و غریب و لوازم لوکس و غیر ضروری در زندگی آنان کمتر دیده می شد. 
در حالی که در فیلم های تولید شده در سال های دهه 80 موارد بسیار کمتر دیده می شود که زنان با حجاب و بدون استفاده از آرایش های جلب کننده نظر و نگاه نامحرم ایفای نقش کنند. بدیهی است فرآیند فوق در شکسته شدن قبح گرایش به بدحجابی، آرایش های غلیظ و عادی شدن ارتباطات نامناسب بین زنان ومردان در سطوح مختلف جامعه تأثیر غیر قابل انکاری داشته و دارد که بهره مندی از این رسانه را نیز تأمل انگیز می نماید. 
مطبوعات از طریق چاپ و انتشار اخبار، داستان های دنباله دار و رویدادهای گوناگون و نیز معرفی کتاب ها، فیلم های سینمایی، مصاحبه با افراد و اشخاص علمی، فرهنگی، هنری، تحلیل علل و راه های مقابله با ناهنجاری های اجتماعی و نقد و بررسی کارشناسانه و برون داد فعالیت های قهرمانان مثبت و منفی در 
حوزه های مختلف زندگی و ده ها مورد و محور دیگر می تواند در تعیین و ترسیم رویکرد فرهنگی، اجتماعی‌ مردم به ویژه اقشار باسواد سهم بسیار وسیع و گسترده ای داشته باشد. 
مطبوعات کشورمان اگر چه در سال های طولانی (قریب به سه دهه گذشته) نقش عمده ای در رشد و بالندگی فکری و فرهنگی مخاطبان خود داشته اند، امّا نباید فراموش کرد که بنا به دلایل ذیل به نوعی در رشد ناهنجاریهای اجتماعی از جمله شکسته شدن قبح بدحجابی و گرایشات لایه هایی از نسل جوان به سطحی نگری، رفاه طلبی، خودآرایی و خودنمایی و خرید و مصرف رقابت آمیز کیف، کفش ، لباس، لوازم آرایش در جهت جلب توجه جنس مخالف و روابط و اختلاط زن و مرد نیز تأثیرگذار بوده اند.

 

 

ج- مطبوعات

 

 

در عرصه ی مطبوعات آسیب هایی وارد است: 
1 – سیاست زدگی مطبوعات (به دلیل غیبت احزاب از عرصه فعالیت های سالم و هدفمند) و حاشیه ای تلقی شدن رسالت اصلی (فکری، فرهنگی، هدایتی) آن ها و در نتیجه فرو غلتیدن در دام و دامن احزاب و باندهای مختلف سیاسی و اقتصادی به منظور به دست آوردن قدرت و ثروت بیشتر. 
فرآیند بیمار فوق (در برخی مطبوعات) بنیه ی فرهنگی، علمی، ادبی و معرفتی و معنوی مخاطبان را تضعیف نموده و مسایل و موضوعات سطحی و مقطعی و زودگذر را در نگاه خوانندگان مطبوعات افزایش داده است. 
2 – ابهامات قانونی و حقوقی در حوزه ی فعالیت های مطبوعاتی باعث گردیده برخی از متولیان و گردانندگان مطبوعات آگاهانه و یا ناآگاهانه با درج مطالبی با گرایش های لیبرالیستی در حوزه ی فرهنگ، اخلاق و معاشرت زنان و مردان به نوعی بر دامنه ی ناهنجاری های اجتماعی، مفاسد اخلاقی و بدحجابی و بی عفتی بیفزایند. در طول سال های بعد از انقلاب کم نبوده اند مجلات و نشریاتی که به دلیل ابهام در مواد مصوب قانون مطبوعات و چالش های فرساینده در این خصوص با چاپ و انتشار رمان ها و داستان های دنباله دار و گزارش های و مقالات و استفاده ی ابزاری از جذابیت های زنانه در تبلیغ کالاهای مصرفی و به دنبال آن رواج اختلاط زنان و مردان و روابط ناسالم دختران و پسران و گسترش بدحجابی و خودنمایی و خودآرایی در سطح جامعه تلاش نموده اند. 
در موارد متعددی شاهد چاپ مقالاتی در خصوص اعتیاد، طلاق، بی سوادی، فقر، فساد، افسردگی و اضطراب، ... در برخی مطبوعات بوده ایم که به عنوان زینت صفحه تصویر زنی با چادر و حجاب اسلامی به چاپ رسیده است. 
به عبارتی هر کجا (در مطبوعات مورد نظر) فساد، تباهی، فقر و بی سوادی وطلاق و افسردگی هست قامت یک زن مسلمان محجبه هم دیده می شود. (بهترین و مؤثرترین شیوه ی تبلیغ علیه حجاب اسلامی). 
با توجه به بالا رفتن سطح سواد زنان جامعه تأثیرگذاری مطبوعات نیز بیشتر شده است. 
کتاب، نقاشی، موسیقی، تئاتر، پوسترهای تبلیغاتی و ... از رسانه های تأثیرگذار و مهمی می باشند که تبیین آسیب شناسانه عملکرد آن ها در طول سال های گذشته خود کتابی مستقل و مفصل خواهد شد. چون ممکن است نوشتار حاضر به تفصیل گراید، لذا از طرح و تشریح نقش این رسانه ها در توسعه ی فرهنگ و اخلاق پلورالیستی و اشاعه ی خودآرایی و خودنمایی و بدحجابی خودداری می شود. امید است در جای دیگر مورد بحث و تأمل لازم قرار گیرد لاکن از کانون توجه فعالان فرهنگ نبایست مغفول واقع گردد.

 

 


4-1 – روشنفکران

 

 

 اگر چه لایه های بسیار وسیعی از روشنفکران همواره در خدمت رشد وکمال و بالندگی افراد جامعه بوده و در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نقش هدایتی، مدیریتی مفیدی را به عهده داشته اند، اما نباید از فعالیت شمار اندکی از روشنفکران مرعوب و مترجم فرهنگ فرنگ که به عنوان کارگران فکری غرب ماتریالیست به شمار می آیند غفلت ورزید. 
این گروه از روشنفکران به دلیل کپی برداری از قرائت لیبرالیستی روشنفکری سکولار بعد از رنسانس در اروپا، خود آگاه و ناخودآگاه در پی به حاشیه راندن دین، مسجد، روحانیت و به دنبال آن ها حذف اصول و مقدمات دینی و اخلاقی و از جمله حجاب و پوشش اسلامی از ذهن و زندگی مردم به ویژه نسل جوان بوده است. 
این افراد بیش از آن که بر علم، صنعت و تکنولوژی غرب تکیه داشته باشند ، برمد، لباس و طرز رفتار، پندار و باورهای غربیان تأکید داشته اند و چنان وانمود می کردند که چاره ی رفع واماندگی شرق، شستشوی کامل شخصیت و تخلیه ی خود از محتوای فرهنگ، تاریخ و دین خویش و پر کردن آن با فرآورده های فکری و عقیدتی غرب است. 
به طور مثال میرزا ملکم خان که بارزترین چهره ی روشنفکران غربزده در دوران مشروطه محسوب می شد، چنین اعتراف می کند: «در اروپا که بودم ... طرحی ریختم که عقل و سیاست مغرب را با خرد و دیانت مشرق به هم آمیزم ... از این رو فکر ترقی مادی را در لفافه ی دین عرضه داشتم» و در جای دیگر می گوید: «در اخذ اصول تمدن جدید و مبانی ترقی عقلی و فکری حق نداریم در صدد اختراع باشیم بلکه باید از فرنگی سرمشق بگیریم و در جمیع صنایع از باروت گرفته تا کفش دوزی محتاج سرمشق (از غرب) بوده و هستیم» و یا تقی زاده می گوید: «من اولین نارنجک تسلیم در برابر غرب را چهل سال پیش بی پروا انداختم» 
برخی از هجویات و تراوش های ذهنی نویسندگان و شعرای غربزده نسبت به حجاب و زنان محجبه که در جلد سوم کتاب با ارزش «آیین بهزیستی در اسلام» نوشته دکتر احمد صبور اردوبادی نیز به آن اشاره هایی شده است، گوشه ای از تلاش فرهنگی و هنری! این مغزهای علیل و مریض را بیش از پیش افشا می کند. 
ابوالقاسم لاهوتی شعر معروف خود درباره ی زن را تحت عنوان «دختر ایران» در سال 1918 میلادی در اسلامبول به زبان فارسی در هجو حجاب سروده است. 
گرچه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اغلب شاعران، ادیبان، نویسندگان و روشنفکران فاسد و طاغوتی به دامن اربابان امپریالیستی خود پناه برده اند و همچون گذشته از برکه ی آلوده و متعفن آنان ارتزاق می کنند، لیکن نباید از نفوذ و فعالیت (هرچند محدود) بازماندگان و برخی از این به اصطلاح روشنفکران، در حیطه ی شعر و ادب و هنر و ... غفلت نمود. 
5-1 – معیشت کارگزاران 
بدون شک، کردار و طرز تفکر و زندگی کارگزاران به ویژه مدیران و مسئولانی که ردای تبلیغ به تن دارند، به دلیل موقعیت و مقام خاصی که در جامعه دارند، به منزله ی معیار خوبی و بدی رفتار افراد جامعه و زندگی فردی و اجتماعی محسوب می گردد. به عبارتی مردم آیینه ای را می مانند که سلوک کارگزاران به ویژه روحانیان را در خود منعکس می کنند، یکی از موارد بارز و آشکار تقلید همین جاست و از این روزنه است که اخلاق منحط و یا مترقی به جامعه راه می یابد و نبض آن را در اختیار می گیرد. 
مردم شیوه ی زندگی مسئولین و زمامدارانشان را بشدت زیر نظر داشته و نوع مسکن، ‌مرکب، خوراک و پوشش آنان را به عنوان الگو و مدل در زندگی خود تلقی می کنند. 
در هر جامعه هنگام مطالعه و ارزیابی وضع فرهنگ و آداب و عادات مردم، رفتار و افکار و معیشت مسئولان و مدیران کشور را نیز مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. چرا که نه تنها با تجمیع تجارب بشر بلکه بر اساس آیات و روایات متعدد اسلامی بسیاری از مردم با رهبران و پیشوایان خود وارد بهشت یا جهنم می شوند. 
در روایتی از امیرالمومنین علی (ع) چنین آمده است: «الناس بامرائهم اشبه منهم بآبائهم» 
«شباهت مردم به زمامدارانشان بیشتر است از شباهت آنان به پدرانشان» 
این قاعده مبتنی بر تجربه و وحی در حکومت های دینی از حساسیت و اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و اکثر مردم طرز زندگی و تعامل و معیشت مسئولان را(به خصوص اگر لباس تبلیغ دین را نیز بر تن داشته باشند) به عنوان مصادیق بارز زندگی و معیشت اسلامی تلقی نموده و رفتار و افکار خود را بر این اساس شکل می دهند. بدیهی است زندگی اشرافی و غیر دینی مسئولان زمینه های گسترش فساد، تباهی و آثار و مظاهر بی عفتی و بی بند و باری در جامعه را فراهم ساخته و مردم را در گرداب آلودگی های اخلاقی و رفتاری گرفتار می سازد. 
به همین دلیل، رهبران و مصلحان آسمانی ضمن تأکید بر این مهم تأکید می کنند: «سرچشمه ی همه ی مصیبت هایی که ملت ها می کشند این است که متصدیان امورشان از قشر مرفّه و اشراف و اعیان می باشند... (این وضع طبیعی این گونه حکومت هاست که اساساً مردم را به حساب نمی آورند) امّا وضع طبیعی حکومتی که از قشر غیر مرفّه است و از خود این مردم تشکیل شده است‌، این است که با مردم باشد و خدمت کند... تا وضع این طوری است حکومت اسلامی (وتمامی مظاهر آن ازجمله معیشت، معاشرت و پوشش اسلامی) برقرار است.» 
شکاف طبقاتی بین مردم و مسئولان و رواج فرهنگ اشرافی در بین برخی از مدیران کشور به خصوص در سال های بعد از پایان جنگ تحمیلی نقش و نفوذ عمیقی در ذهن و زندگی مردم داشته و گروهی از آنان را (به دلیل دینی بودن حکومت) به سمت کم توجهی به احکام و ضوابط دینی و شرعی فرد غلتانیده و ناهنجاری های مختلف از جمله خودنمایی و خودآرایی و بدحجابی و روابط نه چندان سالم بین زنان و مردان را دامن زده است. 
بنابراین می توان ادعا کرد که یکی از ریشه های اصلی گسترش مفاسد اجتماعی و بدحجابی در بین مردم را می بایست در سبک و سیاق معیشت و موقعیت زندگی مسئولان به ویژه روحانیان که بعضاً مدیریت نهادهای کلیدی کشور را به عهده دارند، جستجو کرد. انعکاس موارد صالحه می تواند در ایجاد امنیت فکری جامعه مؤثر باشد.

 

 


7-1 – توزیع ناعادلانه

 

 

ثروت در یک نگاه سطحی بنظر می رسد رابطه ی بسیار ضعیفی بین مسأله ی رواج بد حجابی و توزیع ناعادلانه ثروت وجود دارد. امّا با نگاهی عمیق و محقّقانه در خواهیم یافت که: دارایی های جامعه همچون خونی است که می بایست به طور عادلانه در کلیه ی اعضای بدن جریان داشته باشد و اگر به بخشی از اعضا خون کمتر و به بعضی دیگر بیشتر برسد باعث بیماری و احیاناً مرگ بدن (جامعه) خواهد شد. 
افراد جامعه وقتی به دو گروه محروم و برخوردار تقسیم شد، هر دو گروه دچار آفت ها و آسیب های مختلف روحی، روانی و اخلاقی می شوند. گروه برخودار خود را فرادست و برتر از دیگران دانسته و به بیماری غرور و استکبار مبتلا شده و گروه دیگر دچار عقده حقارت و احساس محرومیت می شود. 
بدین ترتیب هر دو گروه به فساد و تباهی و ابتذال گرایش می یابند. مگر عده ای قلیل که در برابر فشارهای سخت و شکننده ناشی از بی عدالتی مقاومت نموده و سلامت و بهداشت روحی و روانی خود را حفظ کند. تمام سعی دست اندرکاران فرهنگ بالابردن سطح مقاومت و مصونیت طبقات اجتماعی نسبت به ارزش ها می بایست مصروف گردد. 
اینجاست که استاد مطهری نیز با نگاهی عالمانه و محقّقانه تأکید می کند که: «یکی از اموری که قطعاً در فساد اخلاق (و بدحجابی و بی عفتی) تأثیر دارد و روحیه را مسموم و بیمار می کند، شیوع بی عدالتی های اجتماعی است،» وی می افزاید: من تأکید می کنم اگر انقلاب ما در مسیر برقراری عدالت اجتماعی به پیش نرود مطمئناً به نتیجه نخواهد رسید و این خطر وجود دارد که انقلاب دیگری با ماهیت دیگری جای آن را بگیرد.» 
بانگاهی کوتاه به (حتی) سطح ظاهری کلان شهرها این واقعیت تلخ به روشنی مشاهده خواهد شد که به رغم همه ی تلاش های سخت و صادقانه ی بعضی از مدیران کشور روند رو به افزایش شکاف طبقاتی در جامعه عملاً افراد جامعه را به دو گروه فقیر و غنی (محروم و مغرور) تقسیم نموده است. حاصل این شکاف چیزی نیست جز بروز و گسترش ناهنجاری های متعدد اجتماعی که بارزترین آن ها رواج اشرافیت و خودآرایی، بدحجابی و روابط نامناسب برخی از زنان و مردان در جامعه.

 

 


8-1 – تقلیل ازدواج

 

 

براساس تجارب به دست آمده بشری و نیز آیات و روایات اسلامی از ازدواج و پیوند زناشویی به عنوان یکی از عمده ترین عوامل باز دارنده ی ایجاد و گسترش فساد و فحشا و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی نام برده شده و عزوبت مورد مذمت و نکوهش قرار گرفته و بستر ساز گناه و معصیت تلقی شده است. 
چنان که رسول گرامی اسلام می فرماید: 
«من تزوج فقد أحرز نصف دینه» هر کس ازدواج کند نیمی از دین خود را احراز کرده است. 
و یا در جای دیگر می فرماید: 
«شرار امّتی عزابها» «جوانان بی همسر بدترین افراد امّت من هستند.» 
تأخیر و تقلیل ازدواج زمینه های پاسخگویی به نیازها و مطالعات عاطفی، غریزی و جنسی نسل جوان را از بین برده و آسیب ها و انحرافات گوناگونی را در زندگی فردی و اجتماعی آنان به وجود می آورد. جوامع مدرن شهری به دلایل عدیده اغلب در چرخه باطل تقلیل ازدواج و گسترش فساد و روابط نامشروع و خودآرایی و بی حجابی فرو غلتیده و سرمایه های کلان و امکانات فراوانی را به منظور کاهش آثار و عوارض ناگوار آن اختصاص می دهند. 
فرآیند فوق اگر چه به طور محدود تر به دلایل ذیل در کلان شهرهای کشور ما نیز ملاحظه می شود که می بایست اهتمام به رفع آن نمود: 
1-8-1 – تقبیح آداب و رسوم و ارزش های غلط و کوته نظری بعضی از پدران و مادران و مطامع مادی آنان یکی از دلایل عمده ی تأخیر و تقلیل ازدواج می باشد که متأسفانه روز به روز بر غلظت و پیچیدگی آن افزوده می شود. 
2-8-1 – کمک به رفع مشکلات معیشتی از جمله فقر مالی، بیکاری، گرانی، مشکل مسکن. 
3-8-1 – طولانی شدن دوران تحصیل و مسأله ی سربازی، سن ازدواج را تا حدود 27 و 30 سالگی افزایش داده و باعث سرکوب نیازهای غریزی و طبیعی و ایجاد روابط ناسالم بین گروههای غیر همجنس و رواج خودآرایی و بدحجابی در بین برخی دختران شده است. 
4-8-1- امکان ارتباط های نامشروع 
قابل دسترس بودن، کم هزینه بودن و عدم برخورد قاطع و قانونی با بزهکاری ها و تشکیل دهندگان باندهای فساد و فحشا نیز در بی انگیزه شدن نسل جوان برای انجام پیوند زناشویی مشروع و در نتیجه تقلیل ازدواج و آثار و پیامدهای آن از جمله روابط ناسالم زنان و مردان و نیز خودآرایی و بدحجابی در بین گروهی از زنان و دختران ضعیف النفس شده است.

 

 


9-1 – عدم همگونی و هماهنگی بین نهادهای فرهنگی، اجتماعی کشور

 

 

بی برنامگی ها، دوباره کاری ها و ناهماهنگی های نهادهای ذی ربط در زمینه های آموزشی، تبلیغی، هنری و چند گانگی در عرضه ی الگوها و ارزش های اجتماعی از یک سو موجب بی اعتنایی و دلزدگی و حتی انزجار مردم خصوصاً نسل جوان نسبت به آثار هنری و تبلیغی فوق گردیده از سوی دیگر باعث کشش و گرایش آنان به تفریح و سرگرمیهای آلوده، مبتذل و خودآرایی و بدحجابی می شود. 
با نگاهی به فرآیند فعالیت های رسانه های گروهی، دستگاههای تبلیغاتی، مراکز آموزشی و حتی مساجد و هیأت های مذهبی این واقعیت روشن می شود که چه بسا آموزه های دینی ارایه شده از طریق مساجد و هیأت ها و نمازهای جمعه در جهت مخالف معیارها و ارزش هایی است که از طریق سینما، تئاتر، رادیو و تلویزیون و مطبوعات تبلیغ و ترویج می گردد. 
در تبیین مبانی می بایست قدرت جمع بندی و تحلیل دریافت های فکری را به مخاطب منتقل نمود تا از بین تضادها در گمراهی فرو نرود و راه درست را پیدا کند. به طور مثال: 
نظام آموزش و پرورش کشور دانش آموزان را به استفاده از حجاب و پوشش اسلامی و عدم تأسّی به پوشش و آرایش غربی (از جمله استفاده از کراوات و پاپیون! توسط دانش آموزان پسر) تشویق و ترغیب می کند در حالی که روزنامه ها و مجلات بعضاً با چاپ تصاویر دانش آموزان نمونه و ممتاز با پاپیون و کروات در برابر تعلیمات نظام آموزشی اقدام به خنثی نمودن تصمیمات فوق می کند. 
برخی نهادها بودجه ها و امکانات کلانی را برای معرفی قهرمانان بزرگ ملی، مذهبی اختصاص می دهند و برخی دیگر از نهادها با چاپ و پخش مبتذل ترین کتاب ها و معرفی قهرمانان پوچی و نیهیلیسم و نیز تولید و اکران فیلم های عشقی، جنایی، به تبلیغ روابط آزاد زنان و مردان و اشاعه تجمل گرایی، بدحجابی و خودآرایی می پردازد.

 

 


10-1 – عدم تغذیه صحیح سیاسی، عقیدتی جوانان

 

 


خلاء ایدئولوژیکی و رشد و گسترش بی تفاوتی و بی علاقگی نسبت به سرنوشت جامعه و اوضاع و شرایط سیاسی - اجتماعی کشور یکی دیگر از عوامل و مجاری عمده ی بروز و گسترش فساد و بد حجابی در جامعه به شمار می آید. 
هنوز نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی مان را فراموش نکرده ایم که چگونه دختران و پسران و زنان و مردان جوان در صفوف مقدّم تظاهرات و راهپیمایی ها قلب خود را در برابر گلوله های سربازان رژیم آمریکایی پهلوی قرار داده و با جان و مال خود آثار شوم استبداد و استکبار را از عرصه های مختلف اجتماع زدودند و از علایق نفسانی و امیال دنیوی خویش به راحتی گذشتند و در سال های بعد در طول 8 سال دفاع مقدس جانانه با ایثار و شهامت و شهادت خود به تثبیت و تحکیم اصول و ارزش های اسلام و انقلاب پرداختند. 
در آن دوران تظاهر کنندگان به فسق و فجور و اشرافیت و بی عفتی و بی حجابی کمترین فرصت و فضایی را برای حضور در عرصه های اجتماعی، سیاسی، هنری و آموزشی در اختیار نداشتند. 
شور و شعور سیاسی و عقیدتی نسل جوان همچون سدّی استوار در برابر هجمه ی فرهنگی و ابتذال ناشی از نظام سرمایه داری غرب مانع نفوذ و رواج آلودگی ها و آسیب های فرهنگی، اجتماعی در سطوح مختلف جامعه شده بود. 
در آن دوران خبری و اثری از اختلاط و ارتباط علنی و ناسالم زنان و مردان و به راه انداختن کارناول های رقص و پایکوبی آن هم متشکل از دختران و پسران بزک کرده و مانور مانکن های خیابانی نبود و اگر در موارد نادری حرکت های نامشروعی دیده می شد، فشار افکار عمومی و حساسیت مسئولان ذی ربط مانع گسترش آن در شئون مختلف جامعه می شد. 
متاسفانه در سال های پایانی دهه 60 حرکت خزنده و آرامی در جهت به حاشیه راندن ارزش ها و الگوهای دینی و اخلاقی و طرح و ترویج دوباره تجمل گرایی، عشق به دنیا، ثروت اندوزی، مدگرایی و خودآرایی به وجود آمد. و همان طور که در صفحات قبل گفته شد خودآگاه و ناخودآگاه بار دیگر صحنه های اجتماع (هر چند بطور محدود) عرصه حضور شوم زنان و مردان ضعیف النفس و بوالهوس گردید و قدرت جولان دختران و زنان بدحجاب و آلوده به میکروب ها و ویروس های روحی و روانی و اخلاقی افزایش یافت راه تعالی پرورش همان شور و شعور فرهنگی در نسل های نوجوان و جوان است که زمینه را برای آلودگی تنگ می نماید. پویشگر: دانایی

 

 

 

 

 

 

 

 

-----------------------حجاب برتر و علل بد حجابی-----------------

 

 

 

 

 

مریم اسماعیلی - مریم کریمی تبار

 

 

چکیده

 

 

در این نوشتار، پس از بررسی اجمالی فطری بودن گرایش به پوشش، به بحث درباره حجاب زن مسلمان و چگونگی آن از دیدگاه قرآن پرداخته شده و به مؤیّدات نقلی و تاریخی استناد گردیده است. پس از بیان ضرورت حجاب، که برای رسیدن به امنیت و کاهش بحران‏های روحی ضروری است، علل کم توجهی به این توصیه اسلامی در جامعه به اجمال توضیح داده شده است که از جمله آن‏ها، ضعف ایمان، ابراز شخصیت، فساد محیط و تهاجم فرهنگی است.

 

 

کلید واژه‏ها:

 

 

پوشش ـ حجاب ـ جلباب ـ خمار ـ تهاجم فرهنگی ـ ابراز شخصیت ـ تعلیم و تربیت.

 

 

مقدّمه

 

 

پوشش بانوان از مسائل مهمی است که از جنبه‏های گوناگون قابل بررسی و ملاحظه می‏باشد. آفرینش لباس و پوشش به تناسب ویژگی‏های جسمی و روحی بشر و روی آوردن فطری انسان به آن یکی از نعمت‏ها و هدایای الهی محسوب می‏شود و دین اسلام به این امر توجه ویژه‏ای داشته است. قرآن کریم برهنگی و کنارگذاشتن لباس را به عنوان دامی که شیطان آن را در مسیر انسان گسترانده است، معرفی کرده و آن را مخالف فطرت بشر می‏داند.(1)                                              -
تمام کسانی که زندگی بشر و تحوّلات آن را مورد ارزیابی قرار داده‏اند، تصدیق کرده‏اند که انسان از همان آغاز پیدایش، کوشیده تا پوشش مناسبی برای خود تهیه کند. به گواهی تاریخ، در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان، حجاب در بین زنان معمول بوده، هرچند در طول تاریخ، فراز و نشیب‏های زیادی طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان و یا متنفذان مذهبی، شدت و ضعف یافته، ولی هیچ‏گاه به‏طور کامل از بین نرفته است.
در ایران باستان نیز زنان چادری مستطیل شکل بر روی همه لباس خود داشته‏اند که نقوش باقی‏مانده از آن دوران حاکی از این مسئله است.(2)
بنابراین، متداول بودن حجاب در میان ملل گوناگون با آنکه دارای عقاید، مذاهب و شرایط جغرافیایی متفاوتی بوده‏اند، نشانگر آن است که تمایل به پوشش و حجاب از فطرت درونی انسان سرچشمه می‏گیرد، نه از تمدن، فرهنگ یا عقاید مذهبی.(3)
با این حال، چون بد حجابی در جامعه کنونی از اموری است که ذهن بسیاری از دینداران را به خود مشغول داشته، در این نوشتار سعی شده علل عدم تقیّد به حجاب مطلوب اسلامی در جامعه بررسی شود.

 

 

بررسی مفاهیم کلیدی بحث

 

 

در ابتدا، لازم است تعریف مختصری از مفاهیم قرآنی مرتبط با موضوع (حجاب، خمار، جلباب) ارائه دهیم:

 

 

الف. حجاب

 

 

«حجاب» در لغت، به معنای پوشش، پرده و حاجب به کار رفته، همچنین نامی است برای آنچه به وسیله آن خود را می‏پوشانند. آنچه میان دو چیز حایل گردد نیز «حجاب» نامیده می‏شود. کلام خداوند متعال که می‏فرماید: «و مِن بَیننا و بَینکَ حجابٌ.» (فصّلت: 5) نیز بدین معناست؛ یعنی میان ما و شما حاجز و فاصله‏ای در نحله و دین وجود دارد.(1)------------------------------------------------------
در کتب لغت فارسی نیز برای واژه «حجاب» این معانی آمده‏اند: پرده، ستر، نقابی که زنان چهره خود را بدان می‏پوشانند، روی‏بند، برقع، چادری که زنان سرتاپای خود را بدان می‏پوشانند.(2) در زبان انگلیسی، ریشه و مصدر واژه Dress یعنی لباس، کلمه Directusاست که به معنای مستقیم نمودن و مرتب و منظم کردن، آراستن و زینت‏دادن می‏باشد.(3)-----------------------------
ممکن است این تفاوت معنایی در زبان‏ها و فرهنگ‏های گوناگون ناشی از نقش‏ها و کارکردهای متعدد لباس و پوشش باشد؛ زیرا لباس و پوشش از یک سو، انسان را از سرما و گرما و آسیب‏های ناشی از آن حفظ می‏کند و از سوی دیگر، با پوشش جسم، آن را از انظار پنهان داشته، در جهت حفظ عفت به آدمی کمک می‏کند و علاوه بر این‏ها، به انسان آراستگی، زیبایی و وقار می‏بخشد.(4)
قرآن کریم نیز به کارکردهای گوناگون پوشش و لباس اشاره می‏فرماید: «یا بنی آدمَ قَد اَنزلنا علیکم لِباسا یُواری سوءَاتِکم و ریشا و لباسُ التقوی ذلکَ خیرٌ» (اعراف: 26)؛ ای فرزندان آدم، برای شما لباسی فرو فرستادیم که اندام شما را می‏پوشاند و مایه زینت شماست و لباس تقوا بهتر است.
معنای اصطلاحی این واژه نیز با معنای لغوی آن تناسب دارد و به معنای پوشش مخصوص زنان به کار می‏رود.

 

 

ب. خمار

 

 

یکی دیگر از واژه‏هایی که در آیات حجاب به کار رفته، واژه «خمار» است که به معنای وسیله پوشاندن و در اصطلاح، مختص چیزی است که زن سر خود را با آن می‏پوشاند؛ مانند مقنعه یا روسری بلند.(1)

 

 

ج. جلباب

 

 

برای واژه «جلباب» نیز معانی متعددی ذکر شده‏اند. برخی گفته‏اند: جامه‏ای بزرگ‏تر از خمار است که زن به وسیله آن سر و سینه خود را می‏پوشاند.(2) بعضی گفته‏اند: پوششی است که تا سر زانو می‏آید،(3) و عده‏ای آن را پوششی می‏دانند که سراسر بدن را از بالا تا پایین می‏پوشاند.(4)
از میان سه معنایی که ذکر شد، مؤیّداتی معنای سوم را تقویت می‏کنند:----------------------------------------------
1. با دقت در معنای واژه‏های «خمار» و «جلباب» در آیات «فَلیضرِبنَ بِخُمرهنّ علی جیُوبِهنّ» (نور: 31) و «و یُدنینَ علیهِنَّ مِن جَلابیبهنَّ» (احزاب: 59) که بر نوع پوشش زنان دلالت می‏کند، تغایر این دو لفظ در آیات شریفه فهمیده می‏شود؛ چرا که اگر «جلباب» همان «خمار» باشد، خلافِ اصلِ تفاوتِ معنای الفاظِ متغایر است.-------------------------------------------
2. در مورد پوشش حضرت فاطمه علیهاالسلام ، وقتی می‏خواستند برای دفاع از حضرت علی علیه‏السلام به سوی مسجد حرکت کنند، در تاریخ چنین آمده است: «لاثت خمارِها علی رأسِها و اشتملت بِجِلبابها.»(1) در این نقل، تغایر دو واژه «خمار» و «جلباب» روشن است؛ چرا که «لا ثت خمارها» به معنای محکم بر سر بستن مقنعه است و «اشتملت بِجِلبابها» نیز با توجه به قرینه «اشتملت» پوشش سراسری بوده که تمام وجود حضرت را فراگرفته است.
3. امّ سلمه همسر پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏گوید: وقتی آیه «یُدنینَ عَلیهِنَّ مِن جلابیبهنَّ» (احزاب: 59) نازل شد، زنان طایفه انصار جامه پشمی سیاهی به سر می‏کردند و با همین وضع از کنار رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله عبور می‏کردند. رسول اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در این مورد به آن‏ها اعتراض نکردند و همین دلیل بر تقریر و امضای آن حضرت است و تقریر ایشان مانند قول ایشان حجت می‏باشد.(2)
از مجموع مطالب مزبور، به دست می‏آید که واژه‏های «خمار» و «جلباب» متمایز بوده و اوّلی پوششی مثل مقنعه و دومی پوششی مثل چادر است که همان پوشش زنان صدر اسلام بوده، به گونه‏ای که زیبایی‏های اندام و جذابیت‏ها را می‏پوشاند و زن می‏تواند به وسیله آن خود را در حفاظی مطمئن قرار دهد و چون چادر نازک این کارکردها را ندارد حجاب مورد نظر قرآن به شمار نمی‏آید.

 

 

ریشه قرآنی چادر مشکی

 

 

مطلب قابل توجه دیگر اینکه در واژه «جلباب» حتی رنگ پوشش هم اخذ شده است؛ چرا که یکی از معانی «جلب» که در کتب لغت به آن اشاره شده، تیرگی و سیاهی است؛ مثلاً؛ «جلبُ اللیل» به معنای سیاهی شب می‏باشد.
ابن منظور در لسان العرب ذیل ماده «جلب»، پس از نقل شعری تصریح نموده که گوینده شعر از «جلب»، سیاهی را اراده کرده است.
بنابراین، می‏توان گفت: چادر مشکی ریشه قرآنی دارد.(1) مقام معظّم رهبری در این زمینه می‏فرماید: «چادر، هم بهترین نوع حجاب است و هم یک نشانه ملّی ماست که هیچ منافاتی با هیچ نوع تحرّکی از زن ندارد.»(2)
از سوی دیگر، به دلیل آنکه در آیات(3) و روایات(4) به استفاده از رنگ‏های روشن توصیه شده و در مقابل، از رنگ‏های کدر و تیره نهی گردیده، ممکن است این سؤال مطرح شود که دلیل انتخاب رنگ تیره برای چادر چیست؟
از جمله پاسخ‏هایی که به این سؤال داده می‏شود، می‏توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. در روایتی از رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله چنین آمده است: «کانَ رسولُ اللّهِ یَکَرهُ السوادَ اِلاّ فی ثلاثٍ: الخفّ، العمامةُ والکساءُ»؛(5) رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله سیاه‏پوشی را مکروه می‏دانست، مگر در سه مورد: کفش، عمامه و عبا. شاید بتوان از این حدیث، عدم کراهت چادر مشکی را ـ که در ردیف عبا قرار می‏گیرد ـ استفاده کرد.
2. در روان‏شناسی رنگ‏ها، ثابت شده که رنگ مشکی یک رنگ صامت است و بر خلاف رنگ‏های دیگر، که معمولاً نگاه را به سمت خود جلب می‏کنند، رنگ مشکی نگاه‏شکن است. بنابراین، چادر مشکی هدف از پوشش زنان را ـ که عدم توجه به زن و ایجاد امنیت روانی برای اوست ـ تأمین می‏کند.(1)
علاوه بر آن، وقتی انسان به چیز سفید نگاه می‏کند، احساس می‏نماید آن چیز به او نزدیک می‏شود. اما وقتی چیزی مشکی را می‏بیند، احساس می‏کند که از او دور می‏شود و بهتر اینکه رنگ پوشش زن به مرد چنین القا کند که زن از او دور می‏شود.(2)
3. رنگ پوشش در صورتی که روشن باشد، می‏تواند موجب جلب توجه شود که در این صورت، با هدف پوشش، که در آیات و روایات بیان شده، سازگار نیست.
مسئله غیر قابل انکار سختی کنترل چادر همراه با وسایل است که به عنوان معضل مطرح می‏شود که این امر به نوع طرّاحی چادر برمی‏گردد. بنابراین، لازم است طرّاحان لباس چادر را به‏گونه‏ای طراحی کنند که پاسخ نیازهای خانم‏ها را بدهد و در عین حال، پوشش مناسبی برای لباس‏های زیر چادر باشد.
البته پذیرش اینکه حجاب با چادر مشکی ریشه قرآنی دارد، می‏تواند تحمّل سختی‏های آن را آسان کند؛ زیرا تحمّل تکالیف شرعی مثل روزه، جهاد و مانند آن که دارای مشقت و سختی هستند، برای انسان سازنده است.(3)
با این حال، اگر عده‏ای به هر دلیل به استفاده از مانتو علاقه دارند، باید به شرایط آن توجه کنند: از مانتوهای تنگ به عنوان پوشش استفاده نکنند؛ چرا که رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرمایند: «لا ینبغی للمرأةِ اَن تَجمرَ ثوبَها اِذا خرجت مِن بیتها»؛(4) برای زن سزاوار نیست که هنگام بیرون رفتن از خانه‏اش، لباس خود را جمع و فشرده کند. بنابراین، حتی جمع کردن چادر و تبدیل آن به یک لباس تنگ نیز مطلوب نیست.
همچنین با توجه به تأکید قرآن مبنی بر پوشاندن زینت در مقابل نامحرم،(1) از مانتوهایی که در عرف جامعه زینت محسوب شده، جلب توجه نامحرم می‏کنند نباید استفاده کرد و چون عنوان پوشش بیرونی را دارند، حکم رنگ چادر بر آن‏ها صدق می‏کند.

 

 

حجاب، چرا

 

 

با توجه به اینکه جاذبه جسمی زن برای مرد بیش از جاذبه مرد برای زن است،(2) حفظ حجاب به گونه‏ای که به زن توصیه شده، به مرد توصیه نشده است؛ یعنی حدود آن برای زن با حدود آن برای مرد متفاوت است: محدوده آن برای زن پوشاندن همه بدن، جز دست‏ها تا مچ و صورت (بدون زینت و آرایش) است.           (3)
اگر حد مطلوب حجاب از نظر اسلام مراعات نشود، به خاطر جاذبه جسمی، زمینه‏های فساد در جامعه ایجاد می‏شوند، در حالی‏که برنامه دین در جامعه حذف زمینه‏های فساد است؛ یعنی از ابتدا نباید در جامعه فساد ایجاد شود. حال اگر در جامعه فساد به وجود آمد، باید از علنی‏شدن و اشاعه آن جلوگیری کرد.
به عبارت دیگر، ضریب احساس امنیت در جامعه باید بیش از ناامنی باشد؛ یعنی اگر در جامعه‏ای امنیت روی نقطه 30 بود، اما احساس امنیت در نقطه 60 یا 70، این جامعه، جامعه خوبی است. اما اگر امنیت روی نقطه 70 بود، اما احساس امنیت در نقطه 30 قرار داشت ـ یعنی با وجود کم بودن فساد در جامعه، احساس ناامنی و فساد زیاد باشد ـ جامعه متزلزل می‏گردد.             *
بنابراین، چون شیوع فساد بنیان جامعه را متزلزل کرده، آن را به سقوط خواهد کشاند، نباید زمینه فساد و میل به گناه را در جامعه به وجود آورد یا تشدید کرد.
مطلب دیگر اینکه بنای اسلام در روابط اجتماعی، به حداقل رساندن استهلاک قواست؛ به این معنا که اگر انسان توان خود را برای فعالیتی که به قصد انجام آن وارد اجتماع شده است، صرف نکند، قوای خود را مستهلک کرده است، در حالی‏که شخص باید بتواند سریع‏ترین و مطلوب‏ترین راه را برای رسیدن به هدف طی کند. پس اگر فعالیت اجتماعی زن و مرد به‏گونه‏ای باشد که توان زن یا مرد برای فعالیت مفید اجتماعی صرف شود، فعالیت آن‏ها موفق و دارای بازدهی بالاست. در غیر این صورت، نیرو و توان آن‏ها مستهلک شده است.    
استهلاک قوا گاهی معنوی و گاهی مادی است. بی‏حجابی بخش عظیمی از قوای معنوی انسان را مستهلک می‏کند؛ به این معنا که اگر انسان به دنبال تعالی روحی باشد، مشغول شدن به جاذبه‏های گوناگون، تعالی روحی او را کم می‏کند و نمی‏تواند به مرتبه‏ای از ارزش که برایش تعریف شده است، برسد.
به دیگر سخن، آیا مردی که در محیط کار و اجتماع، با زنان باحجاب در ارتباط است، توجه او به عبودیت و خدمت به جامعه بیشتر است یا مردی که با زنان بی‏حجاب در ارتباط است و پیوسته در معرض تحریکات جنسی قرار می‏گیرد؟                                             
بنابراین، حجاب در جامعه مرز ایجاد می‏کند تا زن و مرد به راحتی وظیفه خود را انجام دهند؛ چرا که در چنین جامعه‏ای، تحریکات جنسی به حداقل رسیده، انسان‏ها به سمت خدای متعال اوج می‏گیرند.                                                                                                 
از سوی دیگر بی‏حجابی، بحران، التهاب روحی و تشویش ذهنی در مردان ایجاد می‏کند؛ چرا که اگر زمینه تحریکات جنسی به وجود آید، اما به آن‏ها پاسخ داده نشود، جوان به مشکلات روحی متعددی مبتلا می‏شود، همان‏گونه که امروزه جوامع به آن گرفتار هستند. در مقابل، اگر در جامعه پوشش لازم رعایت شود و افراد به دستورات دینی پای‏بند باشند، این التهابات روحی پدید نمی‏آیند.(1)                                                                         
این التهابات در بانوان به شکل دیگری بروز می‏کنند؛ چون خانم‏ها حسّاس‏تر هستند و تحت تأثیر محیط قرار می‏گیرند، با رها کردن حجاب ظاهری و باطنی، خود را زیباتر و جذّاب‏تر پنداشته، انتظار دارند دیگران به آن‏ها توجه کنند و وقتی با توجهات کاذب در اجتماع مواجه شوند، دچار اضطراب، آشفتگی و افسردگی می‏گردند. اما اگر این انتظار آن‏ها ـ جلب توجه ـ برآورده شود و ارضا گردند، عواطف آن‏ها در خانه تقلیل یافته، خانواده ثبات لازم را نخواهد داشت و متزلزل می‏گردد. این تنها یک مورد از تبعات و آثار سوء بی‏حجابی و بدحجابی است و بی‏حجابی آثار وضعی نامطلوب دیگری نیز دارد به عنوان مثال عدم رعایت پوشش کامل، آزادی و امنیت زن را به خطر می‏اندازد؛ چون چشم‏ها و دل‏های مریض را به سمت خود می‏کشاند، در حالی‏که زن با رعایت حجاب می‏تواند آزادانه و با احساس امنیت، به کار و فعالیت‏های علمی و اجتماعی بپردازد.                         *
با توجه به آنچه گفته شد، انتظار می‏رود در جامعه اسلامی، بخصوص در مجامع علمی، که افراد از سطح معرفتی بیشتری برخوردار هستند، حجاب مورد نظر اسلام رعایت شود. اما متأسفانه در برخی از مراکز از جمله مراکز آموزشی به دلایل گوناگون، از جمله ضعف مدیریت بعضی مدیران، فقدان ضمانت اجرایی لازم، عدم آگاهی جوانان و تأثیر جوّ عمومی جامعه و دلایل دیگری که خواهند آمد، ضعف حجاب الگوی مشهود و ملموس است.
البته در مراکزی که علوم دینی تدریس می‏شوند، تقیّد به این امر بیشتر است و در مقابل، مراکزی که به جای فرهنگ‏سازی و دادن آگاهی لازم و بیان ضرورت حجاب، آن را اجباری می‏کنند، با واکنش منفی ـ در حد توهین به حجاب اسلامی ـ مواجه می‏شوند، هرچند در ظاهر مجبور به رعایت آن باشند.
با وجود ضرورت‏هایی که برای حفظ حجاب بیان شدند، در جامعه و حتی برخی محیط‏های علمی با این مسئله مواجه هستیم که بسیاری از خانم‏ها از این مهم سرباز زده، به بدحجابی گرایش دارند. انتخاب این نوع پوشش عواملی دارد که به برخی از آن‏ها اشاره می‏کنیم:

 

 

علل ضعف حجاب

 

 

1. ضعف ایمان و حیا

 

 

یکی از مهم‏ترین عوامل بدحجابی، ضعف ایمان و معنویت است که باعث ضعف حیا می‏شود. ایمان همچون پناهگاهی است که انسان را از افتادن در گناهان حفظ می‏کند؛ چنان‏که در قرآن کریم آمده است: «و اَمّا مَن خافَ مقامَ رَبّهَ و نَهیَ النفسَ عَنَ الهوی فاِنّ الجنّةَ هَیَ المأوی» (نازعات: 40 ـ 41)؛ و اما کسی که از ایستادن در برابر پروردگارش هراسید و نفس خود را از هوا بازداشت، پس جایگاه او همان بهشت است.
امام صادق علیه‏السلام نیز می‏فرمایند: «لا ایمانَ لِمَن لا حیاءَ لَه»؛(1) کسی که حیا ندارد ایمان ندارد.(2)
پوشش و حیا تفکیک‏ناپذیرند؛ زنان با حیا با رعایت حجاب، زینت‏های خود را به نمایش نمی‏گذارند.          *
از سوی دیگر، زنانی که اسرار و زیبایی‏های جسمانی خود را ـ بخصوص در محیط‏های مقدّس علمی و آموزشی ـ به نمایش می‏گذارند، پرده بین خود و خدا را دریده‏اند و به قداست این مکان‏ها خدشه وارد کرده‏اند.                           *
هرچند حجاب و پوشش ظاهری به معنای برخورداری از همه مراتب عفاف نیست، ولی عفاف بدون رعایت پوشش ظاهری نیز قابل تصور نمی‏باشد.

 

 

2. زیبایی‏طلبی

 

 

دوران جوانی اوج کشش و گرایش به زیبایی‏هاست. این گرایش در انتخاب نوع لباس، پوشش و آرایش آشکار می‏شود و آیات قرآن نیز به این امر اشاره دارند که فایده لباس تنها پوشاندن بدن نیست، بلکه نوعی وسیله تجمّل و زینت است.(1)
اگرچه اسلام با زیبایی و زینت مخالف نیست، ولی بروز زیبایی‏ها در انتخاب نوع پوشش در مقابل نامحرم را جایز ندانسته، برای آن حد و حدودی قایل شده و این همان هماهنگی میان تکوین و تشریع است؛ بدین معنا که میان احکام دین با طبیعت فطری بشر ـ فطری بودن گرایش به پوشش ـ تناسب و ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد.

 

 

3. دشواری شرایط ازدواج

 

 

یکی از عوامل بدحجابی جوانان دشواری شرایط ازدواج است. برخی می‏پندارند با پوشش‏های جذّاب می‏توانند جوانان را به خود مشتاق سازند، در حالی که بیشتر جوانان، دختران عفیف را برای ازدواج برمی‏گزینند. جوانان بی‏تقوا دختران خودنما را برای تفریحات موقّت خود می‏خواهند. پس در حقیقت، این‏گونه دختران در چشم‏ها جا دارند.
واقعیت این است که اگر ازدواجی به خاطر جاذبه‏های جنسی صورت بگیرد، دوام چندانی نخواهد داشت و عدم امکان ازدواج، دلیل عقلایی برای بی‏عفتی و خودنمایی نیست و کسانی که امکان ازدواج ندارند، باید عفت و پاک‏دامنی پیشه کنند؛(2) چنان‏که خدای متعال می‏فرماید: «و لَیستعفِفِ الّذین لایَجدونَ نَکاحا حتّی یُغْنِیَهُم اللّهُ مِن فضلِه ...» (نور: 33)؛ و کسانی که وسیله زناشویی نمی‏یابند، باید عفّت بورزند تا خدا آنان را از فضل خویش بی‏نیاز گرداند.

 

 

4. تعلیم و تربیت نادرست

 

 

از جمله عوامل ترویج بی‏حجابی، تعلیم و تربیت غربی به یادگار مانده از دوران پیش از انقلاب و خوگرفتن بعضی از خانواده‏ها با آن است؛ خانواده‏هایی که از تعالیم دینی فاصله گرفته و به عقاید دینی و مذهبی پای‏بند نبوده و هر جا با خواسته‏ها و منافعشان در تضاد باشد، آن را کنار می‏گذارد.
باورهای نادرست در مسائل تربیتی از جمله اینکه باید به جوان آزادی داد تا هرگونه می‏خواهد بپوشد و اعتقاد به اینکه پوشیدن چادر مربوط به مکان‏های خاص مانند زیارت یا مجالس عزاست و یا اینکه چادر برای قدیمی‏هاست، ریشه در تعلیم و تربیت غربی دارند و تشدیدکننده مسئله بی‏حجابی در جامعه است.(1)

 

 

5. ابراز شخصیت

 

 

از نظر روان‏شناسان، امیال ارضانشده روانی، اجتماعی و خانوادگی فرد باعث بروز عقده حقارت شده، در انتخاب پوشاک، طرز برخورد و سخنان او نمود پیدا می‏کنند. زنان و دخترانی که از احساس حقارت رنج می‏برند، با انتخاب پوشش‏های نامناسب، سعی دارند توجه دیگران را به خود جلب کرده، به نوعی شخصیت خود را نشان دهند.

 

 

6. عدم آگاهی از احکام پوشش

 

 

ناآشنایی برخی از جوانان با احکام و حدود پوشش، از دیگر علل بدحجابی است. بی‏اطلاعی از حدود روابط بین محرم و نامحرم و چگونگی پوشش اسلامی، به معضل بدحجابی و بی‏حجابی منجر می‏شود. در روایتی از امام علی علیه‏السلام آمده است: «الجهلُ اصلُ کلِّ شرٍ»(1) نادانی ریشه هر بدی است.
در حالی‏که چنین افرادی اگر با احکام اسلامی پوشش آشنا باشند، درصدد اصلاح برمی‏آیند.

 

 

7. فساد محیط

 

 

بی‏شک، در کنار افراد خدمتگزار و مؤمن، عناصر فاسد و ناصالحی نیز هستند که بزرگ‏ترین عامل برای آسیب‏پذیر ساختن جامعه می‏باشند.
بعضی افراد برای اینکه رسوا نشوند، همرنگ جماعت فاسد می‏شوند؛ زیرا می‏پندارند حجاب مانع رشد علمی، شخصیتی و اجتماعی آن‏هاست. اما حجاب هیچ‏گونه منافاتی با تحصیل و سایر فعالیت‏های اجتماعی و اشتغال ندارد.
در قرآن کریم، آنجا که از عفّت دختران شعیب در روابط اجتماعی سخن گفته است، می‏فرماید: «تَمشی علیَ استحیاءٍ ...» (قصص: 25)
بنابراین، استدلال به اینکه شرایط و جوّ محیط، این نوع پوشش را می‏طلبد، قرآنی نیست.

 

 

8. الگوهای ناهنجار

 

 

یکی از ویژگی‏های هر انسانی انتخاب الگو در زندگی است؛ خانواده‏ها و نهادهای فرهنگی در ارائه این الگوها نقش تعیین‏کننده‏ای دارند؛ از بین الگوهای ناهنجار می‏توان به این موارد اشاره کرد:            ***********************
ـ عناصر فاسد و مروّجان فرهنگ غرب، افرادی که با کمک نیروهای خارجی برای به انحراف کشاندن جوانان در زمینه‏های گوناگون، سرمایه‏گذاری‏های کلان می‏کنند.              *******************************
ـ هنرپیشه‏های بی‏تعهد و چهره‏پردازان غیراسلامی و در نتیجه، فیلم‏های نامناسبی که در آن‏ها صحنه‏های مبتذل نشان داده شده و نمادها و ارزش‏های اسلامی در آن‏ها تحقیر می‏شوند، بر اندیشه و رفتار تماشاگران تأثیر سوء گذاشته، در اشاعه فساد و بدحجابی مؤثرند. در حالی که آن‏ها وسیله‏ای برای فرهنگ‏سازی و انتقال ارزش‏های دینی و فرهنگی باشند، نتیجه خودباختگی فرهنگی و وابستگی فرهنگی و سیاسی بوده‏اند که در جامعه و مراکز گوناگون به صورت‏های متفاوت نمود پیدا می‏کنند.   *************************************************************                                  
بنابراین، بر متصدیان فرهنگی کشور لازم است که با جایگزین کردن الگوهای مناسب و تقویت فرهنگ خودی، با این تهاجم مقابله کنند.

 

 

9. تهاجم فرهنگی

 

 

جهان غرب برای تحقق سلطه کامل سیاسی ـ اقتصادی خود، به تحقیر فرهنگی کشورهای اسلامی و تحمیل فرهنگ مبتذل خود پرداخته و ترویج بی‏حجابی و فساد زنان را به عنوان یکی از کارآمدترین راه‏ها تجربه کرده است، تا جایی که خود به این واقعیت اعتراف دارد.
در پروتکل اندیشمندان یهود آمده است: ما باید کاری کنیم که اخلاق در همه جا ویران شود تا راه سیطره ما را بگشاید. فروید از ماست و به زودی روابط جنسی زن و مرد چنان آشکارا و برملا انجام می‏شود که در نظر جوان، دیگر هیچ چیز مقدّسی مفهوم نداشته باشد و پیوسته همّت او اشباع غرایز شهوی‏اش گردد. در آن صورت است که اخلاق فرو می‏ریزد.(1)
فرانتس فانون در کتاب خود، از تسلط غرب بر کشورهای مسلمان با استفاده از زنان سخن گفته و به این ضرب‏المثل استشهاد کرده است: «زنان را در دست بگیریم، همه چیز به دنبال آن‏ها خواهد آمد» و در جای دیگر، از نظریه اداره‏کنندگان دستگاه استعمار سخن رانده که: «باید برویم و زن را در پشت چادری که خود را درون آن می‏پوشاند، جست‏وجو کنیم.» در نتیجه، موقعیت و وضعیت زن، اساس فعالیت‏ها قرار خواهد گرفت.(1)
اما کسانی که حجاب را مانع پیشرفت و بی‏حجابی را تجدد و تمدن می‏پندارند، لازم است نسبت به اعتراف و هشدارهای پایه‏گذاران این مکتب در باب پیامدهای شوم این فاجعه مطلّع باشند و خود را در ورطه نابودی ناشی از تهاجم فرهنگی نیندازند.
کندی، نظریه‏پرداز معروف آمریکا، می‏گوید: من برای نسل آینده آمریکا بیمناکم. از این‏رو، دانشمندان و روشن‏فکران و معلمان اجتماع را دعوت می‏کنم که درباره این خطر بزرگ که دنیای بشریت را تهدید می‏کند، فکری کرده، راه علاجی پیدا کنند.(2)
در آخر، کلام را با حدیثی از رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به انجام می‏رسانیم: حضرت علی علیه‏السلام فرمودند: روزی به اتفاق فاطمه علیهاالسلام خدمت پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله شرفیاب شدم. رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را دیدم که به شدت می‏گریست. عرض کردم: پدر و مادرم فدایتان باد! چرا گریه می‏کنید؟ پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: علی جان! شبی که به معراج رفتم، زنانی از امّتم را دیدم که به شدت عذاب می‏شوند. به خاطر شدت عذاب آنان می‏گریم ... سپس کیفیت عذاب هر یک را برای ما تشریح فرمود، آن‏گاه حضرت فاطمه علیهاالسلام عرضه داشت: ای محبوب من و نور چشمانم! مرا از گناه این زنان آگاه گردان. پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در پاسخ چنین فرمود: ... اما آن زنی را که با موی سر آویزان کرده بودند، زنی بود که مویش را از نامحرم نمی‏پوشاند ...، اما آن زنی که گوشت بدن خود را می‏خورد، زنی بود که بدنش را برای دیگران آرایش کرده بود، ... و اما آن زنی که گوشت بدنش را با قیچی جدا می‏کردند، زنی بود که خویش را به دیگران عرضه می‏کرد ... آن‏گاه در پایان فرمودند: خوشا به حال زنی که شوهرش از او راضی باشد!(3)

 

 

‍پی نوشت ها:

 

 

1. اعراف: 27.
2. اسدالله محمّدی نیا، بهشت جوانان، ص 284، به نقل از: پوشاک باستانی ایرانیان، ص 75.
3. علی محمّدی آشنانی، حجاب در ادیان الهی، قم، یاقوت، 1378، ج 2، ص 27 ـ 37.
1. ابن منظور، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 2000 م، ج 4، ص 36.
2. محمّد معین، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، 1379، ج 1، ص 1340 / حسن عمید، فرهنگ عمید، تهران، امیرکبیر، 1367، ص 557.
3. علی محمّد حق‏شناس، حسین سامعی و نرگس انتخابی، هزاره انگلیسی ـ فارسی، تهران، فرهنگ معاصر، 1380، ج 1، ص 449.
4. علی محمّدی آشنانی، پیشین، ص 20 ـ 19.
1. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت، دارالشامیه، 1416 ق، ص 298 / احمد بن محمّد فیومی، مصباح المنیر، قم، دارالهجرة، 1405 ق، ص 181 / فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، قم، بعثت، 1414 ق، ج 1، ص 553.
2. راغب اصفهانی، پیشین، ص 199 / فخرالدین طریحی، پیشین، ج 1، ص 302 / خلیل بن احمد فراهیدی، ترتیب کتاب العین، تحقیق مهدی مخرومی و ابراهیم سامرّائی، قم، باقری، 1414 ق، ج 1، ص 302 / ابن منظور، پیشین، ج 3، ص 170.
3. احمد بن محمّد فیومی، پیشین، ص 104.
4. محمّد بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، منشورات البلاغه، ج 3، ص 559 / شیخ طوسی، البتیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1409 ق، ج 8، ص 361 / آلوسی بغدادی، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و سبع المثانی، چ چهارم، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، 1405 ق، ج 22، ص 89.
1. ابومنصور طبرسی، الاحتجاج، چ دوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1410 ق، ج 1، ص 98.
2. ابن کثیر دمشقی، تفسیر القرآن العظیم، چ دوم، ریاض، دارطیّبه، 1420 ق، ج 6، ص 481 / سیدمحمّدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج 16، ص 340.
1. حسین مهدیزاده، حجاب‏شناسی، ص 74 ـ 77.
2. اسدالله محمدی‏نیا، پیشین، ص 253، به نقل از: فرهنگ و تهاجم فرهنگی، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ص 262 ـ 261.
3. صافات: 46 / انسان: 21 / کهف: 31 / بقره: 69.
4. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، چ سوم، قم، مؤسسة آل البیت، 1416 ق، ج 5، ص 26 / محمّد بن یعقوب کلینی، فروع کافی، چ چهارم، تهران، اسلامیه، 1375، ج 6، ص 449.
5. محمد بن یعقوب کلینی، پیشین، ج 6، ص 449.
1. حسین مهدیزاده، بررسی شبهات حجاب، سلسله نشست‏های پژوهشکده امام خمینی رحمه‏الله ، ص 10 ـ 11.
2. زینب جلالی، حجاب از دیدگاه روانشناسی، سلسله نشست‏های پژوهشکده امام خمینی رحمه‏الله ، ص 11.
3. به همین دلیل، قرآن کریم برای کاستن از سنگینی بار روزه، اولاً خطاب را متوجه مؤمنان کرده، می‏فرماید: «یا ایها الذین آمنوا»؛ ثانیا، ایشان را به ریشه تاریخی این دستور متوجه نموده، می‏فرماید: «کما کُتب علی الذینَ مِن قبلِکم»؛ و ثالثا، به فلسفه آن اشاره می‏کند: «لعلّکم تتقونَ»؛ یعنی: نتیجه آن به نفع شماست.
4. محمّد بن یعقوب کلینی، پیشین، ج 5، ص 519.
1. «ولایُبدین زینتهن» (نور: 31) / «و قرنَ فی بیوتکنّ و لاتبرّجن تبرج الجاهلیة الاوُلی» (احزاب: 33)
2. برای مطالعه بیشتر درباره تفاوت‏های زن و مرد، ر. ک: مرتضی مطهّری، نظام حقوق زن در اسلام، چ بیست و هشتم، تهران، صدرا، 1379، ص 157 ـ 176.
3. ر. ک: محمّدحسین نجفی، جواهر الکلام فی شرائع الاسلام، ج 8، ص 167 ـ 173 / محمّدجواد مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، چ چهارم، تهران، مؤسسه صادق، 1377، ص 86.
1. ر. ک: مرتضی مطهّری، مسأله حجاب، تهران، دفتر انتشارات اسلامی، 1353، ص 106 ـ 96.
1. محمّد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، تصحیح علی اکبر غفّاری، بیروت، دارالاضواء، ج 2، ص 106.
2. البته ریشه هر دو به ضعف عقل برمی‏گردد. (ر. ک: همان، ج 1، ص 10، حدیث 2.)
1. اعراف: 26.
2. زینت نخعی، رسم پوشش در شهر مقدّس مشهد با تکیه بر آیات و روایات، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، قم، دانشگاه قم، 1383، ص 57.
1. همان، ص 74 تا 78.
1. عبدالواحد التمیمی الآمدی، غررالحکم و دررالکلم، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1403 ق، ج 1، ص 42، حدیث 869.
1. علی محمد آشنانی، پیشین، ص 250، به نقل از: دائرة‏المعارف بریتانیا، ج 2، ص 84.
1.چ فرانتس فانون، سال پنجم انقلاب الجزایر یا بررسی جامعه‏شناسی یک انقلاب، ترجمه نور علی تابنده، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص 37ـ36.
2. محمد قطب، اسلام و تحوّلات زندگی، ترجمه محمّدعلی عابدی، تهران، عابدی، 1351، ص 336.
3. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، چ دوم، تهران، اسلامیه، 1399 ق، ج 103، ص 246.