چگونه میتوان ارادهی خود را در انجام دادن کارها و برنامهها تقویت کرد؟
نخست بهتر است شخص بااراده و فرد بیثبات و فاقد اراده را توصیف کنیم. شخص بااراده کسی است که وقتی در مورد کاری، به خوبی تأمل کرد، تصمیم به انجام آن میگیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را به اجرا درمیآورد. بنابراین پافشاری بر تصمیمی غلط یا داشتن میلی قهرمانانه، ثبات قدم نخواهد بود. در مقابل فرد سستاراده، با کمترین مشکلی از انجام دادن کار، دلسرد شده و کوشش جهت تحقّق آن را متوقف میکند.
کسی که ارادهی قوی دارد، آنچه را که با تأمل خواسته است، با کوشش و ثبات قدم به دست میآورد. شخص بااراده کسی است که دارای هدفی معقول بوده و تا موقعی که به آن نرسیده است، از تعقیب آن باز نمیایستد. مشکلات و موانع روانی یا مادی، به اراده و عزم او لطمه نمیزند و از پیشرفتش جلوگیری نمیکند. راهکارهای زیر برای تقویت اراده سفارش میشود:
یک. تعیین هدف یا اهداف: ابتدا هدف و یا اهداف دقیق و مشخص خود را از زندگی یا کاری که میخواهید انجام دهید، برای خود ترسیم کنید. طبیعی است این هدف، باید شفاف، معقول، قابل دستیابی، بدون افراط و تفریط، مطابق توان و استعداد خود و واقعبینانه باشد؛ نه آرمانی و بلندپروازانه و خارج از تواناییهای شما! در غیر این صورت وقتی با مشکلات و سختیهای طاقتفرسا و خارج از توان خود، روبهرو شوید و با شکستهای احتمالی به هدف مورد نظر دست نیابید؛ ناامید و دلسرد شده و از ادامهی کار منصرف میگردید. همچنین از انجام کارهای دیگر منصرف شده و خود را ناتوان و بیاراده میبینید!!
دو. شناخت تواناییها و استعدادها: همهی ما در وجود خود، از استعدادهایی برخورداریم؛ کافی است این نیروها را بشناسیم و برای رسیدن به هدف، آنها را به کار گیریم.
سه. برنامهریزی؛ باید برای تمام کارها و فعالیتهای شبانهروزی، برنامهای مدون و منظّم داشته باشید. بدین منظور از جدولی استفاده کنید که در ستون افقی آن، ساعات شبانهروز و در ستون عمودی، ایام هفته را یادداشت و تمام کارهای روزانه را در آن درج کنید (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و ...). هر فعالیتی را در زمان خاص خود در جدول بنویسید و هیچ زمانی را بدون کار خالی نگذارید. هر روز صبح با نگاهی به آن برنامه، به اجرای دقیق آن بپردازید و شبها قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابی کنید. شایسته است همچون یک محاسبهگر جدی و قاطع، فعالیتهای روزانه و میزان موفقیت خود را در انجام دادن آنها بررسی کنید. در صورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهلانگاری، تنبیه کنید.
چهار. تلقین: تلقین به خود در تقویت اراده، اثر قابل ملاحظهای دارد؛ بنابراین هر روز جملاتی را به خود تلقین کنید؛ مانند: «من ارادهی لازم برای انجام کارهایم را دارم»، «هیچ چیز نمیتواند ارادهام را متزلزل کند»، «آنچه را که به نظرم انجام دادنی است، انجام میدهم و هیچ قدرتی نمیتواند مرا از آن باز دارد»، «ارادهی من هر روز محکمتر میشود»، «بر من لازم است که موفق شوم؛ زیرا موفقیت از آن نیرومندان است» و ... .
پنج. تدریجی بودن تقویت اراده: برای به دست آوردن ارادهای قوی و محکم، توجه به تدریجی بودن آن و نیاز به تمرین و ممارست، امری بایسته است. گمان نکنید میتوانید به طور دفعی و بدون هیچ تلاشی، به آن دست یابید. بنابراین به راه کارهای عملی زیر توجه کرده، به آنها پایبند باشید:
راههای تقویت اراده
1. همواره در کارهای سخت و دشوار به خود تلقین کنید و این عبارات را بگویید که: «من به خوبی میتوانم این عمل را انجام دهم».
2. هر روز صبح حداقل بیست دقیقه، به طور مرتب و در ساعتی معین ورزش کنید.
3. صبحگاهان، هر زمان که بیدار شدید، بیدرنگ برخیزید و از رختخواب بیرون روید. حتی اگر خوابآلودگی مزاحمتان است، از اتاق بیرون روید و قدری نرمش کنید تا خوابآلودگی از بین برود.
4. در صورت امکان، چند دقیقه قبل از اذان صبح از خواب بیدار شده، نماز شب بخوانید و اگر در آن وقت بیدار نشدید، قضای آن را به جا آورید.
5. مقید باشید هر روز تعداد آیات معینی از قرآن را تلاوت کنید (حداقل 30 تا 50 آیه) و در صورت تمایل در هفتههای بعد، به میزان آن بیفزایید.
6. ترک گناه و مخالفت با هواهای نفسانی، نقش بسیار مؤثری در تقویت اراده و نهادینه کردن آن در درون انسان دارد.
7. هرگز در کارها، ناامید نشوید و با حالت تهاجمی، برای پیگیری و به انجام رساندن کارهای ناقص و ناموفق، تلاش کنید.
8. کارهایی را که به عهده میگیرید، ناتمام رها نکنید. آنها را به نحو احسن و تا رسیدن به نتیجهی مطلوب ادامه دهید.
9. از پراکندهکاری و آشفتگی در کارها ـ که موجب به همریختگی فکری میشود ـ بپرهیزید و به فعالیتهای خود تمرکز و انسجام بخشید.
10. همواره بر خداوند توکل کرده و در همهی امور از او استمداد جویید.